Κυριακή 28 Οκτωβρίου 2018

Κάτσε να δεις...

Από την ταινία "Τρέξε Λόλα Τρέξε", 1998


Προχθές περίμενα σε μία ουρά για να πάρω έναν μεσημεριανό καφέ και να συνεχίσω την ημέρα. Βιαζόμουν.  "Τι κάνεις;" Ρωτάει η κοπέλα που φτιάχνει τον καφέ στο συνοικιακό μαγαζί μία άλλη νεαρή γυναίκα που προηγείται στην ουρά από εμένα. "Τρέχω...." απαντάει εκείνη με φανερό άγχος και συνεχίζει να λέει τον πόνο της από το εξαντλητικό της πρόγραμμα στην υπάλληλο του καφέ. Ο καφές είναι το απαραίτητο ναρκωτικό ή μάλλον αφυπνιστικό της εποχής. Γιαυτό έχουμε γεμίσει με τόσα καφέ σε κάθε γειτονιά. Όχι γιατί είμαστε τεμπέληδες, αλλά γιατί χρειαζόμαστε καφεΐνη για να αντέξουμε στην "τρεχάλα".

Συνειδητοποίησα λοιπόν ότι τελευταία το "Τρέχω" είναι η απάντηση των καιρών μας στην ερώτηση "τι κάνεις".   Άνθρωποι μέσης ηλικίας, συχνά με παιδιά ή όχι, τρέχουμε όλοι μαζί σε μία πόλη που κλείνεται γεωγραφικά από τα τέσσερα βουνά του λεκανοπεδίου. Όλο και λιγότεροι  σταματούν πλήρως την δουλειά ή άλλες πρακτικές εργασίες κατά τις αργίες. Το σαββατοκύριακο συχνά επιφορτίζεται από εργασία. Το οχτάωρο έχει γίνει πια πολυτέλεια.

Σήμερα παρατηρώ ότι το "Τρέχω" δεν έχει τον ίδιο χαρακτήρα που δινόταν στα πριν την κρίση χρόνια. Δεν τρέχουν οι περισσότεροι σήμερα πίσω από το καρότο της κοινωνικής-οικονομικής καταξίωσης σήμερα τόσο,  όσο για να πληρωθούν οι υποχρεώσεις που γίνονται όλο και πιο βαριές με την υπερφορολόγηση και τα δεινά που έφερε ο σεισμός της οικονομικής κρίσης.

Μέσα σε μία τέτοια κατάσταση συχνές είναι οι συνέπειες μέσα στην οικογένεια αλλά και στο ίδιο το άτομο. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει δείξει από στατιστικές μελέτες, πόσο η κρίση επιδρά στην υγεία αλλά και στο μικρότερο προσδόκιμο ζωής. Αλλά και άλλα θέματα-προβλήματα που αναζητούν λύσεις στην καθημερινότητα παραμένουν άλυτα για καιρό, αφού ο καθένας τρέχει και δεν έχει χρόνο καν να σκεφτεί με ησυχία και να πάρει αποφάσεις. Να ασχοληθεί με τον εαυτό, το σπίτι, τα παιδιά του, την στόχευση για το μέλλον.

Συχνά οι άνθρωποι καταφτάνουν εξουθενωμένοι στο γραφείο του ψυχολόγου. Κάποιος μάλιστα κάποτε κοιμόταν κατά τις συνεδρίες, στις οποίες αισθανόταν ότι μπορούσε να κουρνιάσει και να ξεκουραστεί για περίπου μία ώρα με ασφάλεια. Άλλος μπαίνει και πετάει τα στενά παπούτσια ή λύνει την γραβάτα (που μέσα στον λόγο του εμφανίστηκε ως λουρί σκύλου που του έχει φορέσει η εταιρεία). Αρκετές συζητήσεις που πρέπει να γίνουν ανάμεσα στο ζευγάρι δεν γίνονται γιατί δεν υπάρχει χρόνος. Οι περισσότεροι καβγάδες αλλά και σημαντική αιτία διαζυγίου είναι σήμερα η έλλειψη χρόνου και η οικογενειακή εξουθένωση. Ειδικά τα νεαρά ζευγάρια με παιδιά μικρά είναι πολύ ευάλωτα σε τέτοιες δυσκολίες. Ειδικά οι γυναίκες. Όσο πιο ώριμα είναι τα μέλη, τόσο πιο εύκολα θα βρεθούν λύσεις σε πρακτικά προβλήματα της καθημερινότητας.

Δεν είναι ωστόσο λίγοι κι αυτοί που βάζουν τον εαυτό τους σε ένα διαρκές τρέξιμο προκειμένου να ξεφύγουν από την εσωτερική ησυχία και να αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα. Τρέχοντας δημιουργούν έναν πλασματικό θόρυβο αποφυγής διαλόγου με τον εαυτό. Η εργασιομανία είναι μία τέτοια συνθήκη και μάλιστα κοινωνικά αποδεκτή!

Η ψυχοθεραπευτική συνεδρία είναι σήμερα βάλσαμο για πολλούς από αυτούς τους ανθρώπους που όταν τους ρωτάς "Τι κάνεις;" και σου απαντούν "Τρέχω"...
Η ψυχοθεραπευτική συνεδρία μέσα στην ησυχία της, την ασφάλεια της, τον χώρο που δίνει ο θεραπευτής/η θεραπεύτρια, καθιστούν τις συνθήκες ευνοϊκές για να κάνει το άτομο αυτό που ο λαός πολύ σωστά επισημαίνει: "Κάτσε, να δεις!".
Είναι η στιγμή μίας δημιουργικής παύσης. Τα κινητά κλείνουν για 50 λεπτά της ώρας. Υπάρχει αποσύνδεση από το ίντερνετ, τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης, το viber κλπ. Η αποσύνδεση από την ψηφιακή τεχνολογία δίνει την θέση της στην σύνδεση με τον εαυτό.  Ο λόγος μπορεί να αρχίσει να εκφέρεται. Στην αρχή βεβιασμένα, με σταματήματα και κομπιάσματα. Το άγχος στην αρχή της θεραπείας "ακούγεται". Ακούγεται στην αναπνοή που είναι κοφτή και ανεπαρκής. Αργότερα όλο και περισσότερο ησυχάζει η αναπνοή και ο λόγος όλο και περισσότερο ρέει... Η σκέψη ρέει. Η συνείδηση αναπτύσσεται όλο και περισσότερο κι ο λόγος που αποτελεί ένδειξή της, το δηλώνει.

"Δεν ξέρω τι κάνουμε εδώ", μου λέει μία θεραπευόμενη που "τρέχει", "αλλά πάνε τα πράγματα πολύ καλύτερα στην ζωή μου από τότε που ξεκίνησα ψυχοθεραπεία".

Τις περισσότερες φορές, αυτό που είναι το πιο θεραπευτικό είναι ακριβώς ότι η ψυχοθεραπεία δίνει στο άτομο αυτό που σήμερα έχει χαθεί. Τον δημιουργικό χρόνο με τον εαυτό. Στέκεται να δει τι γίνεται στην ζωή του. Τα κακώς κείμενα που χρειάζονται άλλη διευθέτηση. Αναγνωρίζει τα ευεργετικά στοιχεία της ζωής και αντλεί ικανοποίηση από αυτά. Βλέπει νέες πλευρές του εαυτού. Ο νους γίνεται πιο κινητικός κι ευέλικτος όλο και περισσότερο.

Η ψυχοδυναμικού τύπου ψυχοθεραπεία είναι η τέχνη της συζήτησης.  Μαζί ψάχνουμε, δηλαδή συ-ζητάμε. Παρατηρούμε τα φαινόμενα, το τι γίνεται μέσα μας, τα συναισθήματα. Και σιγά σιγά η σκέψη ρέει, το ίδιο και ο λόγος.

Κάποια στιγμή ο θεραπευόμενος έχει κατακτήσει την ευελιξία της σκέψης, την κοφτερή ματιά στα πράγματα, έχει αντιληφθεί την δύναμη του ασυνειδήτου αλλά το ορίζει καλύτερα. Αυτή είναι κι η στιγμή που προτείνω την ολοκλήρωση της ψυχοθεραπευτικής πράξης.  Γιατί έτσι κι αλλιώς η ζωή έχει διάφορα προβλήματα. Το θέμα είναι να ξέρει ο άνθρωπος να τα διαχειρίζεται. Και αυτό μαθαίνεται μέσα στην ψυχοθεραπεία και κάποτε δεν χρειάζεται πια ο ψυχοθεραπευτής για να μπορεί να λειτουργήσει. Είναι σαν την οδήγηση. Δεν ξεχνιέται ποτέ.