Πέμπτη 4 Οκτωβρίου 2012

H δύναμη του παραδόξου στη διαμόρφωση ταυτότητας, με αφορμή ένα διαφημιστικό σποτ



Bλέπω σπάνια τηλεόραση, και μία από αυτές τις φορές έτυχε να πέσω πάνω στη διαφήμιση της Wind που αναρτώ παραπάνω.

Δεν θα αναφερθώ καθόλου στην οικονομική διάσταση που συμπεριλαμβάνεται στο διαφημιστικό μήνυμα, που θέλει τον πατέρα να προτείνει άλλα αντικείμενα, φαινομενικά παράδοξα για το παιδί τους, για λόγους οικονομίας.

Η μητέρα επιθυμεί το παιδί τους να μάθει καράτε, αγγλικά και κιθάρα....

Ό,τι δηλαδή επιθυμούν οι περισσότεροι γονείς για τα παιδιά τους.

Σκεφτείτε πόσοι νέοι μαθαίνουν αγγλικά στην Ελλάδα. Και από αυτούς που επιλέγουν να μάθουν ένα όργανο, η συντριπτική πλειοψηφία επιλέγει πιάνο ή κιθάρα. Εξαιρετικά και τα δύο όργανα, αλλά πολύ δημοφιλή και τα δύο...
Όσο για το καράτε, η δημοτικότητά του έχει γεμίσει τις γειτονιές με τουλάχιστον δυο-τρία τέτοια γυμναστήρια....

Η μητέρα, αλλά και ο πατέρας στη διαφήμιση-παρόλο που δεν είναι τόσο εμφανές σε αυτόν, αγωνιούν για το παιδί τους, το αγαπούν και θέλουν να του δώσουν όσο περισσότερα εφόδια μπορούν, ακόμη και σε μία τέτοια περίοδο οικονομικής δυσχέρειας.


Ας περάσουμε τώρα σε αυτό που λέει ο πατέρας κι ας αφήσουμε πίσω τους λόγους (οικονομικούς) που τον κάνουν να προτείνει τα συγκεκριμένα μαθησιακά αντικείμενα για το παιδί του.

Πόσα αγόρια σήμερα μαθαίνουν κλασικό χορό (ίσως σοκάρει πολλούς γονείς-ιδιαίτερα πατεράδες ένα τέτοιο ενδεχόμενο), βραζιλιάνικα και άρπα;

Η διαφήμιση αναφέρεται στη λέξη-κλειδί που είναι ο συνδυασμός.

Αυτός ο συνδυασμός των διαφορετικών μαθησιακών αντικειμένων είναι που θα κάνει διακριτή την ταυτότητα του παιδιού μετά. Είπαμε ότι οι γονείς ενδιαφέρονται να δώσουν εφόδια στο παιδί τους και να του δώσουν τη δυνατότητα να αναπτύξει νέες δεξιότητες.

Το να ακολουθεί κανείς το ρεύμα μπορεί να συνοδεύεται από συναισθήματα ασφάλειας, αλλά, αν το σκεφτούμε σε πρακτικό επίπεδο καταφέρνει να διαμορφώσει ομογενοποιημένα υποκείμενα. Αυτά μεταξύ τους αναπόφευκτα θα έχουν να αντιμετωπίσουν μεγάλο ανταγωνισμό, όμοιο με αυτόν που συχνά συμβαίνει σε άλλες κατηγορίες που έχουν στοιχεία ομοιότητας, όπως π.χ. τα αδέρφια ίδιου φύλου σε μία οικογένεια.

Το παράδειγμα του συνδυασμού που προκύπτει από την παραπάνω διαφήμιση ωστόσο, αν και φαίνεται να χρησιμοποιείται προς αποφυγήν, προτείνει έναν παράδοξο συνδυασμό ικανοτήτων και μαθησιακών αντικειμένων.

Τα περισσότερα παιδιά θα έρθουν στους γονείς για να δηλώσουν παρόμοιες επιθυμίες με αυτές που εκφράζει η μητέρα στο βίντεο της διαφήμισης. Ωστόσο, τα παιδιά, ιδιαίτερα οι έφηβοι προσπαθούν να μιμηθούν τους συνομιλήκους ενώ ταυτόχρονα επιθυμούν και τη διαφορετικότητά τους.

Στο σημείο αυτό οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν το παιδί στην επιλογή μαθησιακών αντικειμένων που δεν έρχονται σε ασυμφωνία με την επιθυμία του (πχ. να ζητά το παιδί μία δραστηριότητα σωματική και του προτείνει ο γονιός μία ξένη γλώσσα) αλλά που θα το κατευθύνουν, χωρίς να το πιέζουν ωστόσο ή να του το επιβάλλουν, να επιλέξει έναν συνδυασμό μαθησιακών δεξιοτήτων που θα κάνουν διακριτή την ταυτότητά του μέσα στο σύνολο.

Ας υποθέσουμε ότι το παιδί πράγματι μαθαίνει άρπα, βραζιλιάνικα και κλασικό χορό.

Εσείς ποιο από τα δύο παιδιά πιστεύετε ότι θα είχε καλύτερες δυνατότητες για ένα εργασιακό μέλλον; (εδώ το καλύτερες έχει σημασία, αφού δεν αναφέρεται μόνο στην ανεύρεση μίας δουλειάς με στόχο μόνο την επιβίωση σε μία κοινωνία στην οποία διαλύονται τα εργασιακά δικαιώματα).

Προσωπικά πιστεύω ότι το δεύτερο παιδί θα έχει περισσότερες πιθανότητες να διακριθεί καθώς ο ανταγωνισμός σε έναν τέτοιο συνδυασμό είναι σχεδόν ανύπαρκτος.

Τώρα θα μου πείτε πώς μπορούν να συνδυαστούν και να συνθέσουν μία ταυτότητα αυτά τα ετερόκλητα αντικείμενα....

Εδώ, θα έρθει η δημιουργικότητα του υποκειμένου που μετά από κάποια ηλικία αποκτά και τα νοητικά εργαλεία (μέσω της αναδιοργάνωσης του εγκεφάλου στην οποία κατά το μεγάλωμα
ενισχύεται η διασύνδεση των δύο ημισφαιρίων) για την ικανότητα σύνθεσης φαινομενικά ετερόκλητων αντικειμένων.

Ακόμη όμως κι αν δεν συνδυαστούν σε μία επαγγελματική ταυτότητα, το παιδί αυτό θα έχει αποκτήσει έναν άλλον τρόπο να βλέπει τα πράγματα, έναν τρόπο που θα το κάνει να ξεχωρίζει από τη ροή της μάζας. Κι αυτό είναι σίγουρα ένα προσόν για τη δημιουργικότητά του.

Η δημιουργία ταυτοτήτων που ξεφεύγουν από το ρεύμα της κοινής λογικής φαίνεται να  είναι μία εγγύηση για το μέλλον. Είναι εγγύηση για καινοτομία και για την παραγωγή νέων ιδεών. Από την άλλη, είναι καλύτερος δυνατός δρόμος χάραξης επαγγελματικής σταδιοδρομίας αυτός που δεν ακολουθεί την πεπατημένη.