Δευτέρα 17 Σεπτεμβρίου 2012

Η αυτοκτονία σε καιρούς κρίσης

(Αναδημοσίευση από το ομώνυμο άρθρο στο "People and Ideas")

Υπάρχει ένα πλήθος διάσημων αυτοχείρων από τα χρόνια της Βίβλου ώς σήμερα. Πρόσωπα υπαρκτά, μυθικά, ιστορικά ή ήρωες λογοτεχνίας και καλλιτέχνες όπως: ο Ιούδας Ισκαριώτης, οι Ρωμαίος και Ιουλιέττα, οι Σουλιώτισσες, ο Σωκράτης, η Μέριλυν Μονρόε… Ο κατάλογος είναι ατελείωτος.

Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι αυτοκτονίας και έτσι δεν μπορούμε να αποδώσουμε την πράξη μόνο σε ψυχολογικά ή κοινωνικά αίτια, αλλά κάθε περίπτωση πρέπει να εξετάζεται μέσα στο δικό της πλαίσιο και εποχή.

Πριν τον Γάλλο κοινωνιολόγο Emile Durkheim, η αυτοκτονία θεωρείτο μία πράξη προσβολής απέναντι στα θεία, το ανθρώπινο γένος ή το κράτος ή ως μία πράξη που ήταν το αποτέλεσμα έκστασης ή δαιμονικής κατοχής.

Υπάρχει βέβαια και το κίνημα του ρομαντισμού στη Γερμανία που κατά κάποιον τρόπο εξωραΐζει τον θάνατο και τον συνδέει με τη ματαιότητα του ανέφικτου (π.χ. πλατωνικού έρωτα που ποτέ δεν εκπληρώνεται). Μία σύγχρονη μετεξέλιξη του ρομαντισμού θα μπορούσαμε να δούμε στο γκόθικ και τα σύμβολα θανάτου με τα οποία επενδύεται σήμερα.

Ο Durkheim (πατέρας της κοινωνολογίας) είναι ο πρώτος που καταφέρνει να στρέψει το ενδιαφέρον στην σύνδεση της αυτοκτονικής πράξης με την κοινωνία. Είδε στην αυτοκτονία τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρά η κοινωνία με τα άτομα και πώς οι ατομικές πράξεις αντανακλούν κάτι από τη φύση και τη δομή των κοινωνιών τους. Διέκρινε τέσσερις βασικές κατηγορίες αυτοκτονιών:

-την ορθολογική και αλτρουιστική (βλ. Ρωμαίος και Ιουλιέττα)
-εκδικητική (ως ψυχολογική έκφραση)
-χαοτική (της ψυχικής ασθένειας)
-ανομίας (στην περίπτωση αυτή, η αυτοκτονία είναι σχεδόν ένας δείκτης του βαθμού συνοχής μιας κοινωνίας).

Διαβάστε τη συνέχεια ...