 |
| Souad Massi "Το καλό και το κακό" |
Η φροϋδική θεωρία για τον Έρωτα και τον Θάνατο αναφέρεται στην εξής συνθήκη:
Η ανθρώπινη ενέργεια-(ενόρμηση) χρειάζεται ένα κανάλι για να διοχετευτεί, να εκφραστεί και να εκτονωθεί. Υπάρχει λοιπόν ένα σταυροδρόμι δύο δρόμων στο οποίο καλείται το υποκείμενο να αποφασίσει προς τα που θα της ανοίξει δρόμο. Η μία οδός είναι η οδός της δημιουργίας, της ένωσης, της ζωής (αυτός ο δρόμος του Έρωτα) και η άλλη οδός είναι αυτή της διάλυσης, της καταστροφής, ή αυτοκαταστροφής (ο δρόμος του θανάτου). Τόσο η δημιουργία, όσο και η καταστροφή σχετίζονται με ένα πλήθος, η καθεμιά τους, αποφάσεων και συμπεριφορών.
Τόσο ο ένας δρόμος όσο και ο άλλος ασκούν έλξη στον άνθρωπο. Μπορούμε να αντιληφθούμε γιατί ο δρόμος του Έρωτα ελκύει. Παραδόξως όμως, ελκύει κι ο δρόμος του Θανάτου, αυτός που καλεί στην ανυπαρξία και τη διάλυση. Ενίοτε υπερισχύουν οι τάσεις που μας στέλνουν, όχι μόνο ατομικά, αλλά και τις κοινωνίες μας, είτε προς τη μια είτε προς την άλλη κατεύθυνση.
Είναι σαφές ότι διαλύεις πιο εύκολα από ό,τι συνθέτεις-δημιουργείς. Ένα οικοδόμημα εύκολα γκρεμίζεται αλλά χρειάζεται πολύ χρόνο και κόπο πολλών διαφορετικών τεχνητών και εργατών για να δημιουργηθεί. Χρειάζεται πράγματι περισσότερη ενέργεια μάλλον να ακολουθηθεί ο δρόμος του Έρωτα από ότι ο δρόμος του Θανάτου. Είναι πιο εύκολο όταν για παράδειγμα θυμώσεις με κάποιον να του δώσεις ένα χτύπημα (πράγμα που κάνουν τα παιδιά μικρής ηλικίας) παρά να συγκρατήσεις αυτή την επιθετική ενόρμηση και να την μετατρέψεις σε κάτι περισσότερο ωφέλιμο τόσο για σένα όσο και για τους γύρω.
Πίσω από την κάθε μικρή ή μεγάλη απόφαση που παίρνουμε καθημερινά συνήθως βρίσκεται αυτό το δίλημμα. Σαν την Αρετή και την Κακία του μύθου του Ηρακλή, έχουμε συνεχώς να επιλέξουμε ανάμεσα στην δημιουργία και την καταστροφή. Ας δούμε ένα παράδειγμα....
Ο Π. σε μία μόνο ώρα μίας κοινής μέρας έρχεται σε επαφή με τα παρακάτω διλήμματα (και πολλά άλλα):
-Να φάει μία τυρόπιτα έτοιμη ή να ετοιμάσει κάτι πιο υγιεινό σπίτι του
-Να καπνίσει ή να μην καπνίσει
-Να κατέβει τις σκάλες για να ασκηθεί ή να πάει με το ασανσέρ
-Να δώσει την προσοχή του στους δικούς του ή να μπει στο facebook
-Να κατεβάσει τα σκουπίδια ή να τα αφήσει για όταν επιστρέψει από την δουλειά
-κι αν τα κατεβάσει, θα πάει και λίγο πιο κει για να πετάξει στην ανακύκλωση τα πλαστικά ή θα τα πετάξει όλα μαζί στον ίδιο κάδο
-Να φύγει στην ώρα του ή να παίξει με τα όρια του χρόνου και να βιάζεται
-Να πει καλημέρα στον γείτονα του, ή να κάνει ότι δεν τον είδε
-Να αφήσει στην κίνηση χώρο από τον μπροστινό του ή να κολλήσει πάνω του μήπως βρει την ευκαιρία να χωθεί στην διπλανή λωρίδα
.....
Μπορώ να κάνω αυτή την λίστα πολύ μεγάλη αλλά αφήνω σε σας τους αναγνώστες του ιστολογίου την ευκαιρία να σκεφτείτε και να την συμπληρώσετε με τις αποφάσεις που λαμβάνει κανείς στην καθημερινότητα και κατά πόσο αυτές βοηθούν τον ίδιο και το σύνολο ή είναι καταστροφικές και αυτοκαταστροφικές (γιατί ποτέ η καταστροφή δεν πάει μόνη της!).
Ο κάθε οργανισμός επιβιώνει χάρη στο ένστικτο της ζωής. Τι γίνεται όμως και υπερισχύει σε ορισμένους ανθρώπους η καταστροφική ή αυτοκαταστροφική συμπεριφορά;
Το τραύμα βρίσκει πάντα τον άνθρωπο με ανεπαρκή μέσα αντιμετώπισής του. Προκειμένου να επιβιώσει, το υποκείμενο βρίσκει νέους τρόπους, νέες άμυνες. Πολλές από αυτές είναι δυστυχώς προς την αντίθετη κατεύθυνση για το μακροχρόνιο όφελος του. Βοηθούν όμως εκείνη την στιγμή. Για παράδειγμα, ένα παιδί έχει λίγα εφόδια να αντιμετωπίσει τον θάνατο του γονιού του. Αν δεν βοηθήσουν σημαντικά τα άλλα μέλη της οικογένειας (που και τα ίδια πάσχουν από πένθος) τότε αυτό μπορεί να επιλέξει μεγαλώνοντας να μην δένεται με τους ανθρώπους, από τον φόβο της απώλειας.
Οι αμυντικοί μηχανισμοί είναι πολλοί και διαφορετικοί και σχετίζονται με τον βαθμό ωριμότητας του οργανισμού, τα μέσα που διαθέτει, την στήριξη του περιβάλλοντος. Κάποιες από αυτές τις άμυνες έχουν διαλυτικό χαρακτήρα. Καταστροφικό για τις συνδέσεις του υποκειμένου με τον εαυτό του και το περιβάλλον του. Δυστυχώς οι άμυνες που κάποτε βοήθησαν στην επιβίωση, είναι αυτές οι ίδιες που εμποδίζουν μετά από ένα σημείο και έπειτα την ευτυχισμένη ζωή. Αλλά πάντα ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα μέσω της θεραπείας να αλλάξει αυτό το μοτίβο. Μέσω της θεραπείας αναπτύσσονται άλλες ψυχικές άμυνες που δεν βλάπτουν τον άνθρωπο και η καταστροφική του τάση σταδιακά μετατρέπεται σε δημιουργία.
Κλείνοντας θέλω να κάνω μία επισήμανση. Χρειάζεται να είμαστε πραγματικά προσεκτικοί στο να διακρίνουμε τι προάγει πραγματικά τη ζωή κι άρα είναι δημιουργικό, από αυτό που συντηρεί την οποιαδήποτε πολιτικοκοινωνική κατάσταση. Δεν μιλάμε για πολιτική ορθότητα. Το ένα δεν συνεπάγεται το άλλο, αλλά ούτε και αντικρούεται απαραίτητα. Είναι δύο ανεξάρτητα ζητήματα.
Ελπίζω να καταλαβαίνετε την διαφορά.
