 |
| Paul Gavarni |
Οι σπουδές είναι στην Ελλάδα ο πιο νομιμοποιημένος τρόπος για να φύγει από την οικογενειακή εστία ένας νέος/μία νέα. Τα παιδιά σε αυτή την φάση συχνά δεν έχουν ακόμη πατήσει τα 20 χρόνια. Κάποτε ήταν και ο γάμος, αλλά σήμερα έχει ανέβει πολύ η ηλικία που οι άνθρωποι παντρεύονται και υπάρχει ανοδική τάση καθώς περνούν τα χρόνια.
Για τους γονείς του πρωτοετή είναι μία σημαντική στιγμή με μεγάλη ψυχική ένταση και ανάμεικτα συναισθήματα και αυξημένα άγχη. Το παιδί που φεύγει για να πάει να σπουδάσει σε άλλη πόλη αφήνει ένα κενό πίσω το οποίο θα πάρει λίγο χρόνο για να μπορέσει η οικογένεια να διαχειριστεί αυτό τον αποχαιρετισμό. Ειδικά οι γονείς που δεν ήταν τίποτε άλλο παρά μόνο γονείς, δεν είχαν επενδύσει σε καμία άλλη πλευρά της ζωής τους βιώνουν την απομάκρυνση λόγω σπουδών με αρκετή θλίψη που συνυπάρχει και με την χαρά και την ελπίδα αλλά και το καμάρι για το παιδί τους. Φυσικά κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και πολλοί παράγοντες παίζουν ρόλο στο πως θα βιωθεί από την οικογένεια το πρώτο φτερούγισμα του παιδιού τους. Η σχέση των συζύγων/συντρόφων/γονιών του νέου, το μορφωτικό και πολιτισμικό επίπεδό τους, αν υπάρχουν άλλα αδέρφια στην οικογένεια καθώς και η σειρά στην αδελφική αλυσίδα, οι προσωπικότητες επιδρούν και καθορίζουν ένα τέτοιο γεγονός. Ταυτόχρονα αυξάνονται οι οικονομικές υποχρεώσεις τους και αυτό επιφέρει επιπλέον άγχος.
Όσο πιο εύκολα βιώνεται για τον γονιό μία τέτοια απομάκρυνση τόσο περισσότερο διευκολύνεται και ο/η νέος/α στην προσαρμογή. Αυτό συμβαίνει γιατί συνήθως ένας γονιός εξαρτημένος από το παιδί του δεν έχει φροντίσει να το ανεξαρτητοποιήσει/αυτονομήσει και η συμβιωτική σχέση τους κάνει πολύ δύσκολη τη νέα συνθήκη ενώ μπορεί και να την αναχαιτίζει και να την σαμποτάρει με διάφορους τρόπους και από τις δυο μεριές (γονιού-παιδιού).
Συχνά αυτή η χρονική στιγμή που ο νέος είναι 18-19 χρονών, ο γονιός βρίσκεται στην μέση ηλικία και περνά κι αυτός την κρίση της μέσης ηλικίας, ή εμμηνόπαυση οι γυναίκες. Κάτι που επίσης παίζει ρόλο στην διαχείριση της κατάστασης.
Παντού ακούγονται συγχαρητήρια, όλοι είναι χαρούμενοι. Ωστόσο, η χαρά δεν είναι το μόνο συναίσθημα αλλά μάλλον η χαρμολύπη. Ενας κύκλος κλείνει κι ένας νέος ανοίγει. Η ταυτότητα του νέου αλλάζει. Από μαθητής στο προστατευόμενο περιβάλλον της οικογένειας γίνεται φοιτητής που καλείται να ζήσει μόνος του σε ένα δικό του σπίτι για πρώτη φορά, ίσως και σε άλλη χώρα.
Αυτή η μετάβαση σπάνια είναι εύκολη...
Αλλά καμία αναπτυξιακή μετάβαση δεν είναι εύκολη.
Ελλείψη τελετουργικών ενηλικίωσης στην σύγχρονη Ελλάδα, η πρώτη χρονιά του φοιτητή λειτουργεί ως τέτοια. Βρίσκεται αντιμέτωπος με νέες προκλήσεις/δυσκολίες που καλείται να ανταποκριθεί, κι όταν αυτό γίνει έχει δυναμώσει για τα καλά και μπορεί να θεωρηθεί επί της ουσίας ενήλικος.
Ο νέος καλείται να αυτοεξυπηρετηθεί. Να φροντίσει για το φαγητό του, για την καθαριότητα και τακτοποίηση του σπιτιού του, για την έγκαιρη τακτοποίηση των λογαριασμών, ενοικίου κλπ. Καλείται να φροντίσει για μικροπροβλήματα που μπορεί να προκύπτουν στην καθημερινότητα του κάθε ενήλικα, με τους γείτονες, με μία επισκευή που μπορεί να χρειάζεται το σπίτι του κλπ. Ταυτόχρονα, καλείται να κάνει καλό κουμάντο με τα χρήματα που έχει ή να συμβάλλει κι αυτός (ειδικά σήμερα) να συμπληρώσει το εισόδημά του με προσωπική εργασία. Από την άλλη για να λέγεται φοιτητής/φοιτήτρια καλείται να ανταποκρίνεται στα πανεπιστημιακά καθήκοντά του.
Ο νέος/η νέα για πρώτη φορά βρίσκεται μόνος/η του. Κι ενώ οι περισσότεροι έφηβοι όσο ζουν με τους γονείς τους διεκδικούν στιγμές απομόνωσης ή χαίρονται όταν είναι μόνοι τους στο σπίτι, δεν συμβαίνει πάντα το ίδιο όταν πρωτοζεί κανείς σε δικό του σπίτι από κάποιον εξωγενή παράγοντα πως είναι οι σπουδές. Η μοναξιά έχει τα καλά της και τα κακά της. Βοηθά στην ωρίμανση και τον αναστοχασμό, δίνει μεγάλη αίσθηση ελευθερίας αλλά ταυτόχρονα μπορεί να βιωθεί και πολύ αρνητική, στενόχωρη και θλιβερή.
Και μάλλον κανείς δεν γλυτώνει κι από τις δυο αυτές πλευρές της.
Το ως εκείνη την στιγμή κοινωνικό περιβάλλον του εφήβου δεν υπάρχει πια. Σε μία νέα πόλη καλείται να δημιουργήσει ένα νέο κύκλο σχέσεων και αυτό δεν γίνεται από τη μία μέρα στην άλλη. Ωστόσο, πολλές από αυτές τις σχέσεις που θα δημιουργήσει σε αυτή την εποχή θα μείνουν, καθώς μοιράζεται μία κοινή ταυτότητα με τους συμφοιτητές και που σε λίγα χρόνια θα μετεξελιχθεί σε συναδελφική.
Μέσα σε τόσες προκλήσει, πολλοί νέοι δεν τα καταφέρνουν. Είναι μία εποχή που χρειάζεται ένα καλά δομημένο "εγώ" για να μπορέσει να περάσει εύκολα, αλλά και καλό χειρισμό από την οικογένεια. Για τον λόγο αυτόν βλέπουμε μία έξαρση σε ψυχοπαθολογίες (αγχώδεις διαταραχές, ψυχωτικά επεισόδια, κατάθλιψη, εξαρτήσεις κλπ). Συχνά τα κλινικά συμπτώματα που εκδηλώνονται σε αυτή την φάση δεν διαρκούν για πάντα. Ωστόσο, χρειάζονται φροντίδα και λήψη βοήθειας για να μην παγιωθούν τα συμπτώματα και γίνει μόνιμη η κατάσταση, αλλά και για να μπορέσει ο φοιτητής να ανταπεξέλθει στις δυσκολίες.
Ο γονιός για να βοηθήσει στην ομαλή προσαρμογή του παιδιού του χρειάζεται να του έχει ήδη προετοιμάσει το έδαφος με ολοένα και μεγαλύτερη αυτονόμηση. Αυτονόμηση σημαίνει να αναλαμβάνει μερικές ευθύνες που τον αφορούν τον νέο, όπως η τακτοποίηση του χώρου του κλπ. Ταυτόχρονα πρέπει να τον προετοιμάζει αλλά και ο ίδιος να προετοιμάζεται ότι το παιδί του μεγαλώνει και σε λίγο θα πετάξει. Έτσι χρειάζεται και ο γονιός να επενδύει και σε άλλους τομείς της ζωής του πέρα από το παιδί του για να του αφήσει χώρο να εξατομικευτεί, όντας ωστόσο παρών και υποστηρικτικός, γιατί το παιδί ακόμη τον χρειάζεται αλλά όλο και λιγότερο.
Ο πρώτος χρόνος φοιτητικής ζωής λοιπόν όσο κι αν τον περιμένει και με λαχτάρα ο νέος είναι πάντα δύσκολος. Αυτό δεν είναι κακό όμως γιατί τον βοηθά να μεγαλώσει μέσα από την αύξηση των ευθυνών αλλά και των δικαιωμάτων του. Η ενθάρρυνση από το περιβάλλον είναι απαραίτητη. Ο επόμενος χρόνος συνήθως είναι πιο εύκολος και μέχρι να ολοκληρωθούν οι σπουδές ο νέος ωριμάζει και μπορεί σιγά σιγά να σταθεί στα πόδια του ως νεαρός ενήλικας.
Η ενηλικίωση δεν είναι συνυφασμένη με την ηλικία, αλλά με τον πολιτισμό. Ετσι δεν είναι μικρός ο φοιτητής ηλικιακά, αλλά πολιτισμικά, καθώς οι περισσότερες σύγχρονες οικογένειες στην Ελλάδα δεν βοηθούν στην ωρίμανση των παιδιών. Αυτή την δουλειά θα την κάνει η φοιτητική ζωή σε μία άλλη πόλη, μία από τις ωραιότερες περιόδους της ζωής που ωστόσο έχει και εμπόδια στα οποία ο φοιτητής πρέπει να βρει μόνος του τις λύσεις.
"Πέρασε" κάποιος στο πανεπιστήμιο; Αυτό το πέρασμα σηματοδοτεί και την μετάβαση στην ενήλικη ζωή. Μετάβαση που έχει πισωγυρίσματα, δυσκολίες, κινδύνους αλλά αυτή είναι η φύση κάθε μετάβασης προκειμένου να επιτευχθεί η πρόσβαση στο επόμενο στάδιο, εκείνο της ενήλικης ζωής.
