 |
| Πόδι Κινέζας του προηγούμενου αιώνα, προερχόμενο από την πρακτική/έθιμο των στενών παπουτσιών |
Το ίδιο ισχύει και με άλλες αφηρημένες έννοιες, όπως αυτή της αγάπης, που είχαμε δει παλαιότερα.
Αυτή η πληθώρα των αναπαραστάσεων και των παρανοήσεων που περιβάλλουν την έννοια της ελευθερίας φαίνεται από τη δυσκολία που έχουμε να βρούμε την ετυμολογία της λέξης. Απαράλλαχτη η λέξη από τους αρχαίους χρόνους, η ετυμολογία της χάνεται μέσα στο βάθος των αιώνων και πολλά προτείνονται που αντί να διαφωτίζουν, αυξάνουν τη μυθολογική διάσταση της έννοιας, δίνοντάς της όλο και περισσότερο τον χαρακτήρα του ιδεώδους.
Η ελευθερία δεν είναι το πρόταγμα για όλους.
Ο καθένας χαράσσει τη ζωή του όπως επιθυμεί και θα πρέπει να σεβαστούμε όσους επιθυμούν να παραμένουν ανελεύθεροι. Ίσως αυτή μας η αναγνώριση της απόφασής τους να είναι και ένα κίνητρο για να αναλάβουν την ευθύνη της ζωής τους.
Ο Καζαντζάκης έλεγε ότι η κατάκτηση της ελευθερίας ξεκινά ήδη από την επιθυμία για ελευθερία.
Η ελευθερία χρειάζεται ωριμότητα και δεν είναι δυνατό να κατακτηθεί πριν την ενηλικίωση (η οποία είναι το αποτέλεσμα ψυχικής διεργασίας κι όχι ηλικιακή σύμπτωση).
Μόνο ψευδαισθήσεις ελευθερίας μπορούν να εμφανιστούν σε μικρότερες ηλικίες, ή και σε μεγαλύτερες-εφόσον το υποκείμενο δεν έχει ψυχικά ωριμάσει.
Μέσα σε αυτές τις ψευδαισθήσεις, ίσως η μεγαλύτερη είναι αυτή της επιθυμίας για παντοδυναμία που συγχέει την ελευθερία με την ασυδοσία και την πλήρη απουσία του νόμου. Η ελευθερία, όμως, δεν μπορεί να νοηθεί υπό το πρίσμα της άμεσης εκκένωσης από τις ενορμήσεις, που φαίνεται να είναι το ασυνείδητο κίνητρο μιας τέτοιας αντίληψης περί ελευθερίας.
Αυτές οι εκδηλώσεις ισοδυναμούν με την επιθυμία του εφήβου για την πατροκτονία και την κατάληψη του θρόνου (της εξουσίας) από τον ίδιο τον έφηβο.
Ωστόσο, ο σπόρος της επιθυμίας για ελευθερία μπορεί να υπάρχει και σε πολύ νεαρά άτομα και να ανθίσει καθώς προχωρά η ωρίμανση.
Η ελευθερία αρχίζει να κατακτιέται με την αυτο-νόμηση, δηλ. τον αυτοπεριορισμό.
Αυτός όμως δεν πρέπει να λογίζεται ως νευρωτική αναστολή, αλλά ως αναγκαιότητα για την επίτευξη του προσωπικού στόχου.
Αυτό που σταματά το ενήλικο υποκείμενο από την κατάκτηση της ελευθερίας δεν είναι ο άλλος, αλλά ο εαυτός του.
Εμπόδια και πλάνες στον δρόμο προς την ελευθερία
α) Το κλείσιμο στον εαυτό και η απομόνωση (ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον)
β) Η νεύρωση
γ) Το άγχος μπροστά στη δέσμευση
δ) Η μελαγχολία
ε) Η οκνηρία
ξ) Η δειλία
η) Η μανία (η δράση για τη δράση)
θ) Η αντίδραση
ι) Η συμμόρφωση
κ) Η απουσία πίστης (στον εαυτό και τον άλλο)
λ) Ελευθερία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς ασφάλεια και η ασφάλεια χωρίς ελευθερία
μ) Η ανάληψη της ευθύνης χωρίς την ισχύ της απόφασης σκλαβώνει το υποκείμενο
ν) Η μη αποδοχή της ολότητας της ύπαρξής μας (σώμα και νους)
ξ) Η προσήλωση στη συνήθεια, και πόσο μάλλον, στην έξη
ο) Η σχέση υποταγής/εξουσίας ως μοντέλο σχέσεων
π) Η απόδοση της ευθύνης για την ανελευθερία σε εξωτερικούς παράγοντες (τύχη, Θεό, κοινωνία, κρίση, γονείς κλπ)
ρ) Η συγχωνευτική εξάρτηση από τους άλλους
σ) Ελευθερία δεν σημαίνει πληρότητα (Η έλλειψη είναι στη φύση της ζωής)
τ) Η μη συμμετοχή στη θέσμιση των κανόνων και των νόμων της κοινότητας/ομάδας στην οποία ανήκει το ενήλικο υποκείμενο(Καστοριάδης)
υ) Ελευθερία δεν σημαίνει απουσία νόμου
φ) Η ελευθερία απορρέει από τη βούληση, την υποκειμενοποίηση, την ανάδυση του προσώπου
χ) Η αμφιθυμία (ταυτόχρονη συνύπαρξη αντίθετων συναισθημάτων)υπηρετεί την εξάρτηση
ψ) Η ελευθερία δεν απαλλάσσει από τον πόνο, αλλά μπορεί να εξαφανίσει τον μάταιο πόνο
ω)Η ελευθερία κατακτιέται, δεν χαρίζεται, ούτε δωρίζεται
Ίσως όμως το μεγαλύτερο εμπόδιο για την κατάκτηση της ελευθερίας είναι ο φόβος απέναντι στην ελευθερία. Πολλοί αποφασίζουν τον ετεροκαθορισμό, την μη ανάληψη ευθύνης, προσπαθώντας να διαιωνίσουν μία ονειρική κατάσταση παιδικότητας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στενο-χωριούνται αφού φαίνεται να αποδέχονται να φορούν παπούτσια νούμερα μικρότερα από το μέγεθος των ποδιών τους.
Η θεραπεία ψυχαναλυτικής κατεύθυνσης ελευθερώνει τον άνθρωπο. Με συνταξιδευτή τον θεραπευτή ανευρίσκεται το προσωπικό νόημα ζωής και εγκαταλείπονται τα στενά παπούτσια. Η συμπαρουσία του θεραπευτή χρειάζεται έως τη στιγμή που τα βήματα γίνονται με άνεση και τότε η θεραπεία παύει να χρειάζεται, έχοντας εκπληρώσει τον στόχο της.
