 | |
| Η αναγέννηση του Φοίνικα |
Καιρό σκεφτόμουν να γράψω κάτι πάνω σε αυτό το θέμα, καθώς έρχομαι συχνά σε επαφή με τη σύγχυση των ανθρώπων που συναντώ, είτε στο γραφείο μου, είτε εκτός. Σκοπός αυτού του άρθρου, λοιπόν, είναι να αποσαφηνίσω κάποιες σχετικές έννοιες με την ψυχοθεραπεία και να προσθέσω κάποιες σκέψεις μου.
Ποιος χρειάζεται υπηρεσίες ψυχικής υγείας.......
Οι στόχοι μιας κλινικής παρέμβασης είναι πάρα πολλοί, όμως όλοι στοχεύουν σε μία αλλαγή.
Η αλλαγή αυτή μπορεί να αναφέρεται σε επίπεδο ωρίμανσης και εξέλιξης, στις σχέσεις με τον εαυτό ή τους άλλους, σε κάποιο σύμπτωμα, ή στην επιθυμία απαλλαγής από ψυχικό πόνο.
Η αλλαγή αυτή μπορεί να είναι επιθυμητή από άτομα ή από ομάδες ατόμων, όπως είναι το ζευγάρι, η οικογένεια, η σχολική τάξη, ένας οργανισμός.
O Ψυχίατρος.....
Ο ψυχίατρος έχει τελειώσει ιατρική και ακολουθεί την ειδικότητα της ψυχιατρικής. Έχει μάθει από την εκπαίδευσή του να βλέπει τα πράγματα υπό το πρίσμα της βιολογίας. Αυτό σημαίνει ότι αντιμετωπίζει το σύμπτωμα είτε ως βιοχημική ή ανατομική δυσλειτουργία στο σώμα, αλλά και ως διαγνωστική ένδειξη, που μέσα από τα ψυχιατρικά εγχειρίδια θα κατατάξει σε μία κλινική κατηγορία το περιστατικό.
Η ψυχιατρική συνέντευξή του Ψυχιάτρου που δεν έχει εκπαίδευση ψυχοθεραπευτού, πρέπει να περιοριστεί καθαρά στο κομμάτι που γνωρίζει ώστε είτε να δώσει την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, είτε να παραπέμψει τον άνθρωπο σε άλλους ειδικούς, εφόσον χρειάζεται. Μπορεί να ζητήσει να δει και άλλες εξετάσεις, να πάρει ιατρικό ιστορικό, να δει τι άλλα φάρμακα παίρνει ο άνθρωπος που έρχεται.
Τα φάρμακα....
Τα φάρμακα ρυθμίζουν το συναίσθημα κυρίως. Σε καμία περίπτωση δεν θεραπεύουν τις αιτίες των ασθενειών, εκτός από σπάνιες περιπτώσεις. Κάποιες φορές είναι απαραίτητα, όπως όταν, για παράδειγμα υπάρχει μία εξουθενωτική αγωνία, ή όταν αυξομειώνεται η πίεση ως ψυχοσωματικό σύμπτωμα. Το σίγουρο είναι ότι από μόνα τους δεν μπορούν να λειτουργήσουν θεραπευτικά και να λύσουν το πρόβλημα στη ρίζα του, εντούτοις ανακουφίζουν απαλύνοντας τα δυσάρεστα συναισθήματα.
Στην περίπτωση των ψυχώσεων τα φάρμακα εξαφανίζουν τα συμπτώματα των παραισθήσεων και το παραλήρημα.
Είναι απαραίτητα και σε περιπτώσεις βαριάς κατάθλιψης και μελαγχολίας όπου μπορεί να κινδυνεύει να αυτοκτονήσει ο ασθενής.
O Ψυχολόγος....
Η Ψυχολογία είναι η επιστήμη που έχει ως αντικείμενο τη μελέτη της συμπεριφοράς.
Ο ψυχολόγος δεν δίνει φάρμακα. Είναι σε θέση να καταλάβει και να αξιολογήσει την ανθρώπινη συμπεριφορά, επίσης, έχει μάθει να ακούει. Είναι αυτός που κάνει και τα ψυχομετρικά τεστ διάγνωσης και αξιολόγησης.
Καθώς ο τομέας της συμπεριφοράς είναι ευρύς, οι ψυχολόγοι εκτός από την κλινική δουλειά (εφόσον έχουν μετεκπαίδευση στην κλινική ψυχολογία ή στην ψυχοθεραπεία) μπορούν να εργαστούν και σε άλλους τομείς, όπως είναι η επιλογή προσωπικού σε εταιρείες, η μελέτη της καταναλωτικής συμπεριφοράς στον τομέα της διαφήμισης, με κοινωνικές ομάδες, με παιδιά και σχολεία κι αλλού.
Ο Ψυχοθεραπευτής.....
Τόσο οι ψυχολόγοι, όσο και οι ψυχίατροι, αλλά και άλλοι επαγγελματίες του χώρου ψυχικής υγείας, όπως οι κοινων. λειτουργοί, χρειάζεται να εκπαιδευτούν στην ψυχοθεραπευτική πρακτική προκειμένου να είναι επαρκείς στη δουλειά τους.
Η εκπαίδευση αυτή είναι μετά το πτυχίο και διαρκεί αρκετά χρόνια.
Είναι εξαιρετικά σημαντικό να είναι καταρτισμένος ο θεραπευτής και να έχει ο ίδιος ακολουθήσει για αρκετά χρόνια μία ψυχοθεραπεία ως θεραπευτόμενος.
Αν δεν έχει κάνει θεραπεία δεν μπορεί να δουλεύει ως θεραπευτής γιατί πέφτει σε σημαντικά λάθη που στρέφονται σε βάρος της θεραπείας.
Στα πρώτα του βήματα ως θεραπευτής θα πρέπει να έχει έναν επόπτη, δηλαδή, έναν πιο έμπειρο θεραπευτή με τον οποίο να συζητά τα περιστατικά του και να βλέπει τις δυνατότητες βελτίωσης του για την επίτευξη των θεραπευτικών στόχων που έχει θέσει με τον πελάτη του.
Σημαντικό είναι επίσης να διαθέτει άδεια άσκησης επαγγέλματος, οπότε σίγουρα έχει λάβει μία επαρκή βασική πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Επίσης, να είναι μέλος στα επαγγελματικά σωματεία και συλλόγους.
Στην πρώτη συνέντευξη γνωριμίας, ο ενδιαφερόμενος έχει δικαίωμα να ρωτήσει σχετικά με την κατάρτισή του και ό,τι άλλο θεωρεί ότι είναι σημαντικό.
Ψυχοθεραπεία....
Ψυχοθεραπεία είναι η τέχνη, κυρίως, αλλά και η τεχνική, που, είτε μόνη της, είτε σε συνδυασμό με φάρμακα, στοχεύει στην αλλαγή από μία κατάσταση όπου υπάρχει ψυχικός πόνος, συνήθως μάταιος, σε μία άλλη όπου αυτός δεν θα υπάρχει, ή θα είναι ανακουφισμένος.
Η ψυχοθεραπεία απαντά σε ένα αίτημα του ίδιου του ανθρώπου, εφόσον είναι ενήλικος και νοητικά λειτουργικός. Το αίτημα πρέπει να είναι δικό του και μόνο δικό του για ψυχοθεραπεία. Αλλιώς το όλο εγχείρημα συνήθως είναι καταδικασμένο στην αποτυχία. Κι αυτό γιατί λέμε ότι ο άνθρωπος που έρχεται μόνος του για θεραπεία, έχει ήδη διανύσει την μισή απόσταση ως τον στόχο του, καθώς έχει ήδη αναγνωρίσει τη δυσκολία που τον στέλνει για βοήθεια.
Διαφορετική είναι η περίπτωση των παιδιών και των νοητικά μη λειτουργικών ανθρώπων. Εκεί η συνεργασία με το περιβάλλον είναι απαραίτητη και το αίτημα έρχεται συνήθως όχι από τον ίδιο τον παραλήπτη των θεραπευτικών υπηρεσιών, αλλά κυρίως από την οικογένειά του και αυτούς που ονομάζουμε με την Ψ γλώσσα «σημαντικούς άλλους».
Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που κάποιο μέλος της οικογένειας ανησυχεί για κάποιο άλλο μέλος που το ίδιο αρνείται να δει κάποιον ειδικό; Σ’αυτή την περίπτωση εξετάζουμε το αίτημα του μέλους που είναι ενεργοποιημένο και δουλεύουμε πάνω στην ανησυχία του. Από τη συστημική θεωρία γνωρίζουμε ότι εφόσον υπάρξει αλλαγή σε ένα από τα μέλη της οικογένειας, τότε αλλάζουν και τα υπόλοιπα, καθώς το σύνολο της οικογένειας αποτελεί ένα σύστημα.
Η Ψυχοθεραπεία στηρίζεται στην σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ των δύο πρωταγωνιστών της. Έτσι, είναι πολύ σημαντικό να αισθάνεται άνετα ο άνθρωπος που επισκέπτεται το γραφείο του θεραπευτή, να νοιώθει ότι δεν κρίνεται, ότι γίνεται αποδεκτός. Και σε αυτό το σημείο πρέπει να εμπιστευτεί την διαίσθησή του.
Αναρρωτηθείτε αν αισθάνεστε να σας καταλαβαίνει ο θεραπευτής, αν σας συναισθάνεται, αν η προσοχή του δεν αποσπάται από άλλες δραστηριότητες (όπως να απαντάει σε τηλέφωνα ή να κάνει κάτι άλλο την ώρα που επικοινωνείτε), αν σας δέχεται όπως είστε, αν αισθάνεστε ότι έχετε κάποια κοινά πολιτισμικά χαρακτηριστικά, τον καταλαβαίνετε όταν σας μιλάει ή χρησιμοποιεί τεχνικούς όρους που σας μπερδεύουν, αισθάνεστε σημαντικοί;...
Όλα αυτά μπορούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της εμπιστοσύνης στην οποία θα στηριχθεί όλο το εγχείρημα.
Υπάρχουν πολλές διαφορετικές μέθοδοι ψυχοθεραπείας που στηρίζονται σε διαφορετικές θεωρήσεις της προσωπικότητας. Ενδεικτικά αναφέρω την ψυχανάλυση και τις ψυχοδυναμικές θεωρίες, τη γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία, τη συμβουλευτική ψυχολογία, τη θεραπεία Gestalt, τις ψυχοθεραπείες μέσω τεχνών, τη σωματική ψυχοθεραπεία, την προσωποκεντρική κ.ά. Με κάποια άλλη ευκαιρία, θα σας παρουσιάσω τις διαφορετικές αυτές προσεγγίσεις με λεπτομέρειες.
Η επιλογή της μεθόδου σχετίζεται με την προσωπικότητα του ανθρώπου που επιθυμεί να μπει στην ψυχοθεραπευτική διαδικασία και τι του ταιριάζει καλύτερα.
Τι δεν είναι o ψυ......
Δάσκαλος.
Γκουρού.
Δικαστής.
Γονιός.
Φίλος.
Παρόλα αυτά, η ψυχοθεραπεία είναι ένα μάθημα ζωής, ο ίδιος ο άνθρωπος επανατοποθετείται απέναντι σε ό,τι του συμβαίνει, ο θεραπευτής μπορεί να επενδύεται με γονεικά συναισθήματα (όπως είναι η κατανόηση, η ενεργή παρουσία, η διαφύλαξη των ορίων κλπ) και φυσικά είναι φιλικά διακείμενος προς τον άνθρωπο που έρχεται στο γραφείο του για θεραπεία.
Η θεραπευτική σχέση....
Η θεραπευτική σχέση....
Η σχέση με τον θεραπευτή παίζει πρωταρχικό ρόλο στην έκβαση της θεραπείας. Στηρίζεται στην εμπιστοσύνη και στο αίσθημα ασφάλειας.
Αποκαλούμε συχνά θεραπευτική συμμαχία τη σχέση με το θεραπευτή.
Συνήθως έχουμε την ιδέα ότι πρόκειται για μία σχέση άνιση. Στην πραγματικότητα όμως, ο θεραπευτής, ή ο ψυχολόγος, ή ο ψυχίατρος, δεν είναι παρά μόνον ειδικοί πάνω σε αυτό που έχουν καταρτιστεί και εκπαιδευτεί.
Αποκαλούμε συχνά θεραπευτική συμμαχία τη σχέση με το θεραπευτή.
Συνήθως έχουμε την ιδέα ότι πρόκειται για μία σχέση άνιση. Στην πραγματικότητα όμως, ο θεραπευτής, ή ο ψυχολόγος, ή ο ψυχίατρος, δεν είναι παρά μόνον ειδικοί πάνω σε αυτό που έχουν καταρτιστεί και εκπαιδευτεί.
Και ο μηχανικός του αυτοκινήτου είναι ειδικός, και ο υδραυλικός είναι ειδικός και ο κάθε ειδήμων στο θέμα του. Τόσο οι ειδικοί όσο και οι πελάτες πρέπει να μην ξεχνούν ότι παρέχονται υπηρεσίες.
Η σχέση αυτή πρέπει να είναι ισότιμη.
Καθώς πολύ συχνά αποδίδονται, με τρόπο ασυνείδητο, γονεϊκά χαρακτηριστικά στους θεραπευτές, είναι πολύ εύκολο να γίνεται αντιληπτή η σχέση αυτή ως άνιση.
Από την άλλη, δεν είναι λίγοι οι επαγγελματίες του χώρου ψυχικής υγείας που λαμβάνουν ναρκισσιστική ικανοποίηση από αυτή την προβολή και την εντείνουν. Στην περίπτωση αυτή όμως, έχουμε να κάνουμε με κάποιο θέμα που αφορά την προσωπικότητα του θεραπευτή που διέπεται από ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά που δυστυχώς δεν βοηθούν στη διαδικασία.
Δεν υπάρχει κανένας που να γνωρίζει την ψυχική αλήθεια περισσότερο από τον εαυτό. Έτσι, η κάθε ερμηνεία ή παρέμβαση δεν πρέπει να θεωρείται ως θέσφατο αλλά ως ευκαιρία για από κοινού αναζήτηση και εμβάθυνση.
Διάρκεια.....
Η διάρκεια της ψυχοθεραπείας ποικίλλει ανάλογα με το αίτημα, την ιστορία του ανθρώπου και τη μέθοδο ψυχοθεραπείας. Έτσι, η ψυχανάλυση για παράδειγμα διαρκεί αρκετά χρόνια ενώ μέσα από άλλες μεθόδους η θεραπεία μπορεί να διαρκέσει κάποιους μήνες στοχεύοντας μόνο στην εξαφάνιση του συμπτώματος.
Δεν υπάρχει κανένας που να γνωρίζει την ψυχική αλήθεια περισσότερο από τον εαυτό. Έτσι, η κάθε ερμηνεία ή παρέμβαση δεν πρέπει να θεωρείται ως θέσφατο αλλά ως ευκαιρία για από κοινού αναζήτηση και εμβάθυνση.
Διάρκεια.....
Η διάρκεια της ψυχοθεραπείας ποικίλλει ανάλογα με το αίτημα, την ιστορία του ανθρώπου και τη μέθοδο ψυχοθεραπείας. Έτσι, η ψυχανάλυση για παράδειγμα διαρκεί αρκετά χρόνια ενώ μέσα από άλλες μεθόδους η θεραπεία μπορεί να διαρκέσει κάποιους μήνες στοχεύοντας μόνο στην εξαφάνιση του συμπτώματος.
Η θεραπευτική διαδικασία απαιτεί κάποια διάρκεια, που συχνά λειτουργεί ανασταλτικά στην απόφαση κάποιου να ξεκινήσει. Οι σκέψεις αυτές, όμως, σχετίζονται κυρίως με τις ψυχικές αντιστάσεις προς την αλλαγή, καθώς όσο δυσάρεστη και να είναι η ζωή κάποιου, έχει μάθει να ζει με έναν συγκεκριμένο τρόπο και έχει επιβιώσει με αυτόν ως σήμερα. Ο φόβος για το άγνωστο, αλλά και η επεξεργασία τραυματικών εμπειριών είναι οι βασικές αιτίες της ψυχικής αντίστασης προς τη θεραπεία.
Παρά το γεγονός ότι η θεραπεία δεν επιτυγχάνεται αμέσως, δεν σημαίνει ότι η ζωή παγώνει όσο κάποιος βρίσκεται σε αυτή τη διαδικασία. Συνεχίζει κανονικά τις δραστηριότητες του, έχοντας εντάξει στο πρόγραμμά του μία ή περισσότερες ώρες για τη θεραπεία του.
Σχήματα συμπεριφοράς που έχουν κρυσταλλωθεί μέσα στα χρόνια και φέρουν προβλήματα στη ζωή του ανθρώπου, δεν είναι δυνατό να αλλάξουν από τη μια μέρα στην άλλη.
Παρά το γεγονός ότι η θεραπεία δεν επιτυγχάνεται αμέσως, δεν σημαίνει ότι η ζωή παγώνει όσο κάποιος βρίσκεται σε αυτή τη διαδικασία. Συνεχίζει κανονικά τις δραστηριότητες του, έχοντας εντάξει στο πρόγραμμά του μία ή περισσότερες ώρες για τη θεραπεία του.
Σχήματα συμπεριφοράς που έχουν κρυσταλλωθεί μέσα στα χρόνια και φέρουν προβλήματα στη ζωή του ανθρώπου, δεν είναι δυνατό να αλλάξουν από τη μια μέρα στην άλλη.
Γενικότερα θα λέγαμε, σχετικά με τη διάρκεια, ότι όσο πιο δύσκολη είναι η ψυχοπαθολογία, αλλά και η ιστορία του θεραπευόμενου, τόσο μεγαλύτερο διάστημα απαιτείται για την ψυχοθεραπεία του.
Εντούτοις, μία θεραπεία πρέπει να ολοκληρώνεται και ο άνθρωπος να αποχαιρετά τον θεραπευτή του κάποια στιγμή. Γιαυτή την έξοδό του από τη θεραπεία πρέπει να ενθαρρύνεται και από τον ίδιο τον θεραπευτή. Η μόνη περίπτωση που μία θεραπεία μπορεί να κρατήσει δεκαετίες είναι η περίπτωση των βαριών ψυχωσικών περιπτώσεων, όπου η θεραπεία προσφέρει συγκράτηση και στήριξη των ψυχωσικών ασθενών. Δυστυχώς, δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις όπου κάποιοι θεραπευτές δεν ενθαρρύνουν την αυτονόμηση και αποχώρηση του πελάτη τους, για ιδίους λόγους. Θυμίζουν την όχι και τόσο σπάνια περίπτωση των γονιών των μεσογειακών λαών που δυσκολεύονται με την ενηλικίωση των παιδιών τους.
H Ψυχανάλυση......
Παρόλο που θα αναφερθώ στη συγκεκριμένη θεωρία και μέθοδο εκτενέστερα σε άλλη ευκαιρία, είναι η μόνη στην οποία θα προσπαθήσω να επισημάνω κάποια χαρακτηριστικά, για έναν λόγο.
Καθώς η ψυχανάλυση είναι από τις παλαιότερες μορφές ψυχοθεραπείας, έκλεισε πάνω από έναν αιώνα ζωής, συνήθως συγχέεται με την ψυχοθεραπεία στον λόγο των περισσότερων ανθρώπων που είναι εκτός του επαγγέλματος. Έτσι, ακούμε συχνά κάποιον που λέει ότι κάνει ψυχανάλυση, ενώ ακολουθεί μία εντελώς διαφορετική μέθοδο θεραπείας.
Η ψυχανάλυση, λοιπόν, είναι μία μορφή ψυχοθεραπείας, που επιφέρει την αλλαγή μέσα από τη συνειδητοποίηση. Έχει πολύ συγκεκριμένο πλαίσιο, βασίζεται στο λόγο, ο αναλυτής είναι λιγότερο παρεμβατικός από άλλους θεραπευτές και χαρακτηρίζεται από ουδετερότητα. Η ψυχανάλυση χρησιμοποιεί το ντιβάνι, όπου ο άνθρωπος ξαπλώνει και δεν έχει οπτική επαφή με τον θεραπευτή.
Η ψυχανάλυση είναι η μέθοδος που διαρκεί περισσότερο από όλες τις άλλες και ο μέσος χρόνος μιας ψυχανάλυσης κυμαίνεται από τέσσερα ως εφτά χρόνια. Οι συναντήσεις με τον αναλυτή κυμαίνονται από τρεις ως τέσσερις φορές τη βδομάδα.
Ατομική ψυχοθεραπεία ή ομάδα;.........
Οι περισσότεροι ψυχοθεραπευτές και ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις λειτουργούν είτε σε ατομικό είτε σε ομαδικό επίπεδο.
Η διάρκεια της ατομικής ψυχοθεραπείας κυμαίνεται από τρία τέταρτα ως 50 λεπτά και συνήθως οι συνεδρίες γίνονται μία φορά την εβδομάδα, εκτός κι αν ο θεραπευόμενος περνάει κάποια περίοδο προσωπικής κρίσης και χρειάζεται περισσότερες.
Οι ομαδικές συνεδρίες κι αυτές συνήθως γίνονται μία φορά την εβδομάδα και διαρκούν από μιάμιση ως δύο ώρες.
Το κόστος της ομαδικής ψυχοθεραπείας είναι σαφώς μικρότερο από τις ατομικές συνεδρίες.
Η επιλογή ατομικής ή ομαδικής ψυχοθεραπείας σχετίζεται τόσο με την επιθυμία, όσο και με το αίτημα και τη δυσκολία για την οποία κάποιος καταφτάνει στο γραφεί ο του θεραπευτή.
Πάντως, ενδείκνυται να περνάει κάποιος έστω κι ένα μικρό διάστημα από ατομικές συνεδρίες και μετά να μπαίνει σε ομάδα για τρεις κυρίως λόγους:
Πρέπει να δούμε αν ο άνθρωπος αυτός μπορεί να είναι σε ομάδα, καθώς σε κάποιες περιπτώσεις αντενδείκνυται ή δεν ταιριάζει με την ομάδα.
Είναι σημαντικό να δει ο θεραπευόμενος αν μπορεί να συνεργαστεί με τον συγκεκριμένο θεραπευτή. Αν δεν του ταιριάζει είναι καλύτερο να φύγει όσο είναι σε αυτό το διάστημα γνωριμίας και θεραπείας μέσα από τις ατομικές συνεδρίες. Κι αυτό γιατί η ομάδα αποτελεί έναν ασφαλή χώρο, στον οποίο το κάθε μέλος αποκαλύπτει και δουλεύει πάνω σε θέματα πολύ προσωπικά. Για την διασφάλιση αυτής της ασφάλειας πρέπει να αποφεύγονται περιπτώσεις που κάποιος μπαίνει για να δοκιμάσει και μόνο.
Εκτός από τον θεραπευτή, είναι σημαντικό να δει κανείς αν του ταιριάζει και η συγκεκριμένη μέθοδος ψυχοθεραπείας. Κι αυτό επίσης είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό πριν την είσοδό του στην ομάδα.
Συνεργασίες.........
Όταν έχουμε να αντιμετωπίσουμε μία σοβαρή ψυχοπαθολογία, είναι σημαντικό για την καλή πορεία της θεραπείας, να υπάρχει συνεργασία μεταξύ του ψυχιάτρου που χορηγεί τη φαρμακευτική αγωγή και του θεραπευτή.
Όταν κάποιος βρίσκεται σε ατομική ψυχοθεραπευτική διαδικασία αντενδείκνυται να είναι και σε μία άλλη ατομική επίσης.
Το ίδιο συμβαίνει και με την περίπτωση της ομάδας. Αν κάποιος είναι μέλος μιας ψυχοθεραπευτικής ομάδας, καλό θα είναι να μην μπει και σε μία δεύτερη ψυχοθεραπευτική ομάδα με άλλον θεραπευτή.
Και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις υπάρχει ο κίνδυνος σύγχυσης που αποτελεί εμπόδιο στην επίτευξη των θεραπευτικών στόχων.
Αντίθετα, δεν είναι το ίδιο διαταρρακτικό αν κάποιος βρίσκεται σε ατομική ψυχοθεραπεία και επιθυμεί να συμμετέχει και σε μία ομάδα ψυχοθεραπείας.
Σε κάθε περίπτωση όμως που ο θεραπευόμενος παρακολουθείται από περισσότερους από έναν θεραπευτή απαιτείται συνεργασία των θεραπευτών για την καλή πορεία της θεραπείας.
Σημεία διάγνωσης...της θεραπείας, από τον ίδιο τον θεραπευόμενο...
Ακόμη και μία συνεδρία με κάποιον ψυχοθεραπευτή μπορεί να είναι θεραπευτική.
Παρόλο που η θεραπεία έχει και δύσκολες συναισθηματικά στιγμές, πρέπει να αισθάνεται ο θεραπευόμενος ότι έχει στήριξη από τον θεραπευτή του, ότι είναι σεβαστός κι ότι ανακουφίζεται από τον ψυχικό πόνο. Επίσης είναι σημαντικό να νοιώθει ότι η διαδικασία πέρα από τα συναισθηματικά ωφέλη της του παρέχει και νέο υλικό, νέα γνώση για τον εαυτό του που ή δεν είχε ως τότε, ή την διαισθανόταν μόνο.
Μετά από κάποιους μήνες θα πρέπει να είναι εμφανείς κάποιες αλλαγές στη ζωή του. Αυτές πρέπει να είναι ορατές τόσο από τον ίδιο όσο και από το περιβάλλον του αλλά και από τον θεραπευτή ή την ομάδα.
Ένα κρίσιμο διάστημα για να δει κανείς πόσο αποτελεσματική είναι μία θεραπεία είναι το εξάμηνο. Δεν σημαίνει ότι έχουν λυθεί όλα τα προβλήματα ή ότι έχει απόλυτα κατακτηθεί ο θεραπευτικός στόχος. Ωστόσο θα πρέπει να υπάρχουν αλλαγές που σχετίζονται με την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής του θεραπευόμενου και να είναι αναγνωρίσιμες. Τα περισσότερα συμπτώματα επίσης θα πρέπει να έχουν υποχωρήσει ή εξαφανιστεί μέσα σε αυτό το διάστημα. Το άγχος, η θλίψη, η δυσθυμία θα πρέπει επίσης να έχουν μειωθεί.
Αν όλα είναι όπως στην αρχή, τότε μάλλον η θεραπευτική διαδικασία δεν έχει πετύχει.
Μία πετυχημένη θεραπευτική διαδικασία βελτιώνει την καθημερινότητα αισθητά, τη σχέση με τον εαυτό και τους άλλους, ενώ συντελεί στην πρόληψη άλλων παθήσεων που σχετίζονται με ψυχικά αίτια. Από την άλλη, αποτελεί μία από τις πιο ενδιαφέρουσες εμπειρίες ζωής, ενώ τα δώρα της ψυχοθεραπευτικής εμπειρίας τα έχουμε για πάντα.
