Στις ομάδες δραματοθεραπείας συνηθίζουμε να ξεκινούμε και να τελειώνουμε την ομαδική συνεδρία με ένα τελετουργικό κατά το οποίο πιανόμαστε όλοι χέρι με χέρι σε κύκλο, κλείνουμε τα μάτια, αναπνέουμε για μερικά λεπτά και, έπειτα, ανοίγουμε τα μάτια και κοιταζόμαστε. Τα χέρια χωρίζονται όταν έχουμε κοιταχτεί όλοι με όλους κατάματα.
Σε πολλά νέα μέλη αυτά τα τελετουργικά γίνονται αντιληπτά με έκπληξη και με κάποια αμηχανία.
Και δεν έχουν άδικο, καθώς πρόκειται για μία ανοίκεια πρακτική.
Δεν θέλω να αναφερθώ με λεπτομέρειες σε αυτό το τελετουργικό, που περιέχει πλήθος λειτουργικών στοιχείων, αλλά να επικεντρωθώ μόνο σε ένα σημείο του. Το σημείο της αναπνοής.
Βαθιές εισπνοές και εκπνοές με όλη τη νοητική προσοχή και συγκέντρωση πάνω σε αυτή τη διαδικασία. Τα κλειστά μάτια βοηθούν να περιοριστούν τα οπτικά ερεθίσματα και διευκολύνεται έτσι η συγκέντρωση.
Οι αναπνοές αυτές άλλοτε ακούγονται, άλλοτε όχι. Η αναπνοή των νέων μελών, που δεν είχαν κάποια παρόμοια εμπειρία πριν, συνήθως δεν ακούγεται. Όσο περισσότερο τα μέλη ωριμάζουν και αισθάνονται ασφαλή μέσα στην ομάδα, τόσο περισσότερο ακούγεται και η αναπνοή τους.
Οι ασκήσεις αναπνοής είναι γνωστές στους ηθοποιούς και τραγουδιστές. Είναι επίσης γνωστές σε όλους όσους ασχολούνται με τις ασιατικές πολεμικές ή άλλες σωματικές τέχνες, αλλά και στους αθλητές. Επίσης, χρησιμοποιούνται από κάποιες μορφές ψυχοθεραπείας, μία από αυτές είναι και η δραματοθεραπεία.
Ποια όμως η χρησιμότητά τους στην ψυχοθεραπεία;
Ποια η σύνδεση αναπνοής και ψυχικής υγείας, ή ακόμη καλύτερα της γενικότερης υγείας;
Όταν κάποιος καταφτάνει για ψυχοθεραπεία, συνήθως χρησιμοποιεί φράσεις όπως:
-Αισθάνομαι να ασφυκτιώ (μέσα σε αυτή τη σχέση, στη δουλειά ή όπου αλλού).
-Πνίγομαι
-Πιέζομαι
Λέξεις ή φράσεις που δεν απαντιούνται μόνο στις κρίσεις πανικού, τη γνωστή αγχώδη διαταραχή, αλλά χαρακτηρίζουν το λόγο του καθένα που πάσχει από άγχος, ή "πνίγεται" σε δυσκολίες.
Συν-αισθήσεις που εκφράζονται από υποκείμενα που, τουλάχιστον σε αυτή τη φάση, ζουν και επιβιώνουν σε τοξικές συνθήκες και δηλητηριάζονται καθημερινά.
Πολλές είναι οι λέξεις που εκφέρονται και συνδέουν το ψυχικό (συναίσθημα, σκέψεις) με το σώμα.
Λέξεις που προφέρονται ασυναίσθητα συνήθως.
Ας πάρουμε το παράδειγμα του άγχους. Όταν είμαστε αγχωμένοι, οι κινήσεις γίνονται γρήγορα, σπασμωδικά και μέσα σε αυτή την ένταση που προξενεί το άγχος, η αναπνοή ξεχνιέται, διακόπτεται, άλλοτε λιγότερο κι άλλοτε περισσότερο.
Άλλο παράδειγμα είναι το σοκ ή η έκπληξη. Παρατηρούμε στο σώμα αυτού που σοκάρεται ή εκπλήσσεται την απότομη διακοπή της αναπνοής. Δεν εισπνέει ούτε εκπνέει για κάποια δευτερόλεπτα.
Το παράδειγμα του (άλλοτε ηχηρού και άλλοτε σιωπηλού) αναστεναγμού κατά την κατάθλιψη, ή την ανία.
Η δυτική Ιατρική έχει διαπιστώσει τη σχέση άγχους και ασθένειας. Γιατί όμως το άγχος αρρωσταίνει;
Ανάμεσα σε όλα τα άλλα, φαίνεται να σχετίζεται και με τη σοβαρή διαταραχή της αναπνοής.
Σε πολλές ασθένειες του σώματος, από το απλό κρυολόγημα έως και τον καρκίνο, οι γιατροί συμβουλεύουν τους ασθενείς να πίνουν πολύ νερό και να ξεκουράζονται.
Στην κούραση δεν χασμουριόμαστε λαμβάνοντας ασυναίσθητα περισσότερο αέρα;
Νερό και αέρας...
Δύο βασικά στοιχεία που μας προμηθεύουν οξυγόνο, δηλαδή ζωή.
Οι Κινέζοι είχαν αντιληφθεί τη σχέση οξυγόνωσης του σώματος και υγείας.
Στην Κινέζικη Ιατρική οι ασκήσεις Τσι-Γκόνγκ (qìgōng: 气功= δουλειά αναπνοής) αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της θεραπείας που προτείνεται για κάθε νόσο. Και η βασική διαφορά της με την δυτική ιατρική είναι η θεώρηση της ενότητας: σώμα, νους. Εντούτοις, τα τελευταία χρόνια βλέπουμε ότι η δυτική ιατρική αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι η ασθένεια δεν μπορεί να απομονωθεί από το σύνολο. Η μεγάλη όμως εξειδίκευση των γιατρών σε διαφορετικές ειδικότητες, εφόσον δεν υπάρχει η δυνατότητα διεπιστημονικής συνάντησης, μπορεί να αποτελεί εμπόδιο στην αποτελεσματική θεραπεία περίπλοκων ασθενειών-συνδρόμων.
Η στροφή των δυτικών προς την ασιατική παράδοση ενέχει ωστόσο κινδύνους. Ο μεγαλύτερος όλων είναι να υποπέσει κανείς στην παγίδα του κύματος New Age. Πολλοί εναλλακτικοί θεραπευτές εμφανίστηκαν τα τελευταία χρόνια μέσα σε μία μόδα που αν και ξεκίνησε από τους ρομαντικούς χίππυς τη δεκαετία του 60, την είδαμε να αναβιώνει στις αρχές του '00.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος του New Age κατά τη γνώμη μου είναι η απουσία λόγου και η άκριτη στροφή προς τη μεταφυσική. Άλλοι κίνδυνοι είναι η ψευδαίσθηση περί ευ ζειν που μπορεί να δημιουργείται, όταν κανείς στρέφεται μόνο στην αυτοσυγκέντρωση ή την αναπνοή, χωρίς να διερευνά ταυτόχρονα τις βαθύτερες αιτίες που προξενούν τα προβλήματά. Τέλος, ένας άλλος κίνδυνος είναι η παραγωγή ενός αυτιστικού μοντέλου από μεριάς του σύγχρονου δυτικού (που έχει τόσο καλά εκπαιδευτεί στον ατομισμό), όπου ο καθένας συγκεντρωμένος μόνο στην αυτοπαρατήρηση ξεχνά τις σχέσεις (τη βασικότερη δηλαδή πηγή τραυματισμών του, αλλά και χαράς).
Έτσι, το οξυγόνο ναι μεν βρίσκεται γύρω μας και μπορούμε να το αντλήσουμε από τον αέρα και το νερό, αλλά ψυχικές καταστάσεις, ή καταστάσεις σχέσεων, μπορούν να προκαλούν συναισθήματα ασφυξίας και είναι απαραίτητη η ταυτόχρονη επεξεργασία τους.
Την έλλειψη οξυγόνου την προκαλούν πολλά. Σε κάθε περίπτωση είναι και διαφορετικά.
Αλλού βλέπουμε καταπίεση, αλλού τρόμο, αλλού άγχος, αλλού θλίψη...
Θα ήθελα να κλείσω με μία ρητορική ερώτηση που ίσως βοηθήσει κάποιους από τους φίλους-αναγνώστες του ιστολογίου.
Σκεφτείτε, όσο δύσκολα κι αν είστε, από πού αντλείτε οξυγόνο στην καθημερινότητά σας σήμερα.
Μπορεί να είναι μία σχέση, μία βόλτα με το ποδήλατο, ένα χόμπι, η ενασχόληση με το παιδί ή το κατοικίδιό σας, ή η περιποίηση των φυτών σας. Αποφύγετε όμως τοξικές λύσεις (π.χ. την αναγκαιότητα για σοκολάτα μέσα στη νύχτα, το αλκοόλ, κλπ). Το ζητούμενο είναι η οξυγόνωση μιας πραγματικότητας που μπορεί να χαρακτηρίζεται από περισσότερα ή λιγότερα τοξικά στοιχεία.
Για τον καθένα είναι διαφορετική η πηγή οξυγόνωσης. Αλλά αξίζει πραγματικά να στοχαστούμε πάνω σε αυτή και να την ενισχύσουμε δίνοντας ανάσες ζωής και μειώνοντας τις πιθανότητες και για την εμφάνιση σωματικών ασθενειών...
Είτε θυμηθήκατε να πάρετε βαθιά αναπνοή, είτε χασμουρηθήκατε κατά τη διάρκεια ανάγνωσης αυτού του άρθρου, το εγχείρημα πέτυχε, τουλάχιστον σε πρώτη φάση...
