Απιστία: Το νόημά της και η διαχείριση κρίσης στο ζευγάρι

 Από τις διαλέξεις που πραγματοποιήθηκαν στα Ψαχνά Ευβοίας και τη Λαμία, στα πλαίσια του Ελεύθερου Πανεπιστημίου των Πολιτών εν Γνώσει, στις 27 και 28 Ιανουαρίου

Η απιστία αποτελεί την αιτία για το 75% των διαζυγίων. Η εξωσυζυγική σχέση λοιπόν αποτελεί τη βασικότερη αιτία καταστροφής του συζυγικού δεσμού και πάντα σημάνει την έναρξη της κρίσης στο ζευγάρι, αλλά και στην οικογένεια.

Η κρίση, λέξη επίκαιρη στις μέρες μας, σημαίνει μία μεταβατική φάση, στην οποία δεν μπορούμε εκείνη τη στιγμή να γνωρίζουμε πώς θα εξελιχθεί το μέλλον. Ό,τι γνωρίζαμε ως εκείνη τη στιγμή φαίνεται να μην μπορεί να βοηθήσει στην επίλυσή της και χρειάζεται να ξεμάθουμε και να ξαναμάθουμε νέους τρόπους. Η κρίση στα κινεζικά γράφεται με δύο ιδεογράμματα, το wei ( 危 =κίνδυνος) και το ji (机 =ευκαιρία). Έτσι το μεταβατικό αυτό στάδιο φαίνεται να μοιάζει με το σημείο μηδέν στο εκκρεμές όπου από τη μία διανοίγεται η δυνατότητα του κινδύνου-καταστροφής και διάλυσης, ενώ από την άλλη η δυνατότητα της ευκαιρίας-δημιουργίας.

Για να μπορέσει όμως μία κρίση να οδηγήσει στη δημιουργία και να λειτουργήσει ως ευκαιρία, χρειάζεται να κατανοήσουμε το νόημά της. Μόνο κατανοώντας το νόημά της μπορούμε να προχωρήσουμε σε δημιουργικές αλλαγές που μπορούν να βελτιώσουν τη ζωή του συστήματος (ζευγάρι, οικογένεια, κοινωνία). Αλλιώς ή θα υπάρξει καταστροφή, δηλαδή διάλυση της σχέσης, ή αν δεν διαλυθεί,  το δηλητήριο της απιστίας θα δηλητηριάζει τη σχέση για καιρό, αν όχι για πάντα.

Βέβαια, πολλές φορές ακόμη και στην περίπτωση που το νόημα ανευρίσκεται μπορεί το ζευγάρι να οδηγηθεί σε διαζύγιο ή χωρισμό, ιδιαίτερα όταν το μέλος που απιστεί, ερωτευτεί και δεν θέλει να επιστρέψει στην αρχική σχέση. Η αναζήτηση και ανεύρεση του νοήματος της απιστίας ωστόσο είναι απαραίτητο, καθώς μπορεί να προφυλάξει τους πρωταγωνιστές από αέναες επαναλήψεις και δημιουργία νέων σχέσεων με παρόμοια χαρακτηριστικά.

Έτσι, προτείνουμε να δούμε την απιστία ως σύμπτωμα της σχέσης. Όχι μέσα από την ιατρική χρήση του όρου, αλλά μέσα από την κοινωνιολογική, συστημική οπτική, όπου το ζευγάρι και η οικογένεια αποτελούν οργανισμούς-συστήματα ενταγμένα μέσα στο ευρύτερο κοινωνικό σύστημα. Έτσι, η απιστία-ως σύμπτωμα- σημαίνει συνήθως μία κρίση του ζευγαριού η οποία προϋπάρχει και γίνεται ολοφάνερη με το σύμπτωμα-απιστία.

Τι είναι αυτό όμως που οδηγεί στην απιστία μετά από έναν θυελλώδη έρωτα;

Θα λέγαμε ότι σε κάθε περίπτωση (θα δούμε και παρακάτω) υπάρχουν διαφορετικές αιτίες που οδηγούν στην απιστία τον ένα από τους δύο συντρόφους (ή και τους δύο μερικές φορές).

Λέγεται ότι ο έρωτας διαρκεί από δύο λεπτά ως τρία χρόνια. Τόσο δηλαδή διαρκεί η αλλοίωση της πραγματικότητας σε σχέση με τον Άλλο, το ερωτικό αντικείμενο του πόθου. Ο ερωτευμένος μοιάζει με τον ψυχωτικό, τον τρελό, ως προς το ότι και οι δύο διακατέχονται από την ψευδαίσθηση και την εμμονή. Ο ερωτευμένος τοποθετεί τον άλλο σε ένα βάθρο, τον εξιδανικεύει, λες και είναι ένα άγαλμα-ιδέα. Η ένταση των συναισθημάτων είναι τέτοια που σπάνια συναντιέται σε άλλη ανθρώπινη εκδήλωση-συμπεριφορά.

Μετά όμως από κάποιο διάστημα, ο ερωτευμένος έρχεται σε επαφή με την πραγματικότητα του άλλου. Καταλαβαίνει ότι έχει σάρκα και οστά, ότι έχει και ελαττώματα, όπως όλοι μας. Και τότε το ερωτικό αντικείμενο πέφτει από το βάθρο και η εξιδανίκευση δίνει τη θέση της στην πραγματικότητα.

Αυτή η πραγματικότητα συνοδεύεται σε πολλούς από απογοήτευση. Η απουσία των έντονων συναισθημάτων μπορεί να αναπληρώνεται από συντροφικότητα και αγάπη, αλλά κάποιοι δεν μπορούν να συμβιβαστούν με την ιδέα αυτή.

Για τον Γάλλο ψυχαναλυτή Didier Anzieu, υπάρχουν τέσσερα σενάρια μετά το τέλος της ερωτικής εξιδανίκευσης στα ζευγάρια.

-Ο ένας αρχίζει και ρίχνει το φταίξιμο αυτής της απώλειας στον άλλο. Η  εχθρότητα μεγαλώνει και το ζευγάρι χωρίζει.

-Γίνεται το ίδιο μόνο που το ζευγάρι δεν χωρίζει. Η εχθρότητα εγκαθίσταται και αντικαθιστά τον έρωτα. Σχηματίζονται οι ρόλοι θύτη-θύματος, οι οποίοι συχνά εναλλάσσονται. Τα μέλη είναι δυστυχή αλλά η σχέση είναι δυνατή και χαρακτηρίζεται από υψηλή εξάρτηση.

-Η απιστία έρχεται να καλύψει το κενό. Είτε από τον έναν από τους δύο, είτε και από τους δύο, η εξωσυζυγική σχέση εμφανίζεται ως λύση. Το ζευγάρι μπορεί να συνεχίσει να είναι μαζί ή χωρίζει.

-Το 5% περίπου των σχέσεων είναι η περίπτωση που και τα μέλη είναι ευτυχή και το ζευγάρι δυνατό. Εδώ τα κύρια χαρακτηριστικά είναι δύο. Η αρχική απομόνωση των ερωτευμένων δίνει τη θέση της στην παρέα των φίλων. Ωστόσο δεν χάνουν κάθε ιδιωτικότητα και πάντα διατηρούν ένα βαθμό οικειότητας που δεν τον μοιράζονται. Το άλλο χαρακτηριστικό είναι ότι ο ένας βοηθά και στηρίζει τον άλλο στην εξέλιξή του.

Το τέλος της εξιδανίκευσης, ή το τέλος του έρωτα όμως, δεν σημαίνει και το τέλος του ερωτισμού στο ζευγάρι. Η έλξη μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει ακόμη και σε μεγάλες ηλικίες και η ερωτική ζωή του ζευγαριού μπορεί να είναι πλούσια και ικανοποιητική.

Για να επιστρέψουμε όμως στο θέμα μας,  οι λέξεις «απιστία» ή «απάτη», είναι δύο λέξεις που δηλώνουν τις αρνητικές κοινωνικές αναπαραστάσεις που επικρατούν σήμερα ως προς την εξωσυζυγική σχέση.

Είτε ως έλλειψη πίστης (απιστία) είτε ως εξαπάτηση (απάτη), η εξωσυζυγική σχέση εμφανίζεται ως ένα γεγονός που βλάπτει τον ή την απατημένη, ως ένα εκ προθέσεως «έγκλημα» απέναντι στον/στην σύντροφο. Έτσι, μέσα σε τέτοιες συνθήκες, η απιστία σχεδόν πάντα τραυματίζει το ζευγάρι.

Μία τέτοια αντίληψη όμως, πρέπει να την δούμε μέσα στο συγκεκριμένο κοινωνικό και το ιστορικό πλαίσιο.  Άρα, η πρώτη νοηματοδότηση της απιστίας γίνεται εξαρχής από την εκάστοτε κοινωνία.

Για να το καταλάβουμε καλύτερα αυτό, θα πρέπει να δούμε πως γινόταν αντιληπτή η εξωσυζυγική σχέση σε άλλες εποχές, ή κοινωνίες.  Το Μάη του 68 για παράδειγμα, η απιστία αποτελούσε το ιδεώδες, μέσα από το κοινωνικό πρόταγμα της σεξουαλικής επανάστασης και πειραματισμού. Η ισλαμική κοινωνία επιτρέπει την πολυγαμία των ευκατάστατων αντρών, εφόσον μπορούν να εξασφαλίσουν τη ζωή της κάθε συζύγου και των παιδιών που κάνουν μαζί της. Σε άλλες κοινωνίες, η πολυγαμία των γυναικών είναι αποδεκτή και αποτελεί νόμο.

Στη δική μας εποχή, βλέπουμε ότι η κοινωνία μπορεί να συνεχίζει να αντιλαμβάνεται την απιστία ως μία βασική απειλή της οικογένειας και άρα εχθρικά, αλλά εντούτοις, είναι σήμερα περισσότερο ανεκτική από ότι παλαιότερα. Αυτό υποδηλώνεται και από την κατάργηση του νόμου περί μοιχείας, για παράδειγμα, που θα σημάνει και το τέλος στον διασυρμό των συλληφθέντων γυμνών μοιχών μέσα στα αστυνομικά τμήματα, εικόνες γνωστές στους νεότερους από σκηνές παλιών ελληνικών ταινιών.

Μέσα στο πεδίο της κοινωνικής νοηματοδότησης μπορεί να συναντήσουμε αντιλήψεις ή συμπεριφορές που μπορεί να παίζουν καθοριστικό ρόλο στο θέμα της απιστίας. Έτσι, για παράδειγμα, αλλιώς μεγαλώνει συνήθως ένα έφηβο κορίτσι από ένα έφηβο αγόρι ως προς την σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Το αγόρι συνήθως ενθαρρύνεται για να ξεκινήσει τη σεξουαλική του ζωή, ενώ δεν γίνεται το ίδιο και για το κορίτσι.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι κάποιες αντιλήψεις όπως «έτσι είναι οι άντρες», «είμαστε πολυγαμικά ζώα» κλπ. διευκολύνουν το πέρασμα προς την αντρική απιστία, καθώς υπόγεια τη νομιμοποιούν, κάτι που δεν συμβαίνει και για τη γυναικεία. Πολλοί είναι οι άντρες που εξιστορούν τις εξωσυζυγικές περιπέτειές του με καμάρι στα καφενεία ή σε αντροπαρέες ακόμη και σήμερα. Αντίθετα, οι γυναίκες φροντίζουν να την κρατούν κρυφή, ακόμη και από κοντινά τους πρόσωπα. Εδώ πιστεύω έγκειται και η αντίληψη ότι οι άντρες απατούν περισσότερο τις γυναίκες. Κάποιοι προσπαθούν να υποστηρίξουν την πρόταση αυτή με ψευδοεπιστημονικές θεωρίες στηριζόμενες στη βιολογία. Τέτοιο είναι το παράδειγμα του επιχειρήματος ότι οι άντρες καθώς παράγουν πολλά σπερματοζωάρια μπορούν να τεκνοποιούν συνεχώς, ενώ η γυναίκα έχει όριο στην τεκνοποιητική της ιδιότητα. Ανάλογα, θα μπορούσε να σταθεί το αντίθετο επιχείρημα, ότι η φυσική επιλογή του σπέρματος ανοίγει τον δρόμο για περισσότερες ερωτικές επαφές του θηλυκού. Τέτοιες λοιπόν ψευδοθεωρίες έχουν περισσότερο κανονιστικό ρόλο και δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.

Η κοινωνία επίσης, φαίνεται να είναι πιο παρηγορητική απέναντι στις απατημένες γυναίκες, από ότι στους απατημένους άντρες. Χαρακτηριστική ως προς αυτό είναι το ουσιαστικό «κερατάς» που θεωρείται μεγάλη ντροπή και στίγμα για αυτόν που φέρει τον τίτλο. Δεν συναντούμε όμως το αντίστοιχο για τις γυναίκες.

Παρόλα αυτά, τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα πριν την οικονομικοκοινωνική κρίση, η απιστία εμφανίζεται και ως σημείο των καιρών, ενταγμένη μέσα σε μία ευρύτερη καταναλωτική συμπεριφορά. Το ίδιο το σεξ γίνεται ένα πεδίο κατανάλωσης. Η κατανάλωση σεξουαλικών συντρόφων σχετίζεται και με την αδηφαγία που υπήρχε και στα άλλα επίπεδα όπου δεν υπήρχε κορεσμός αλλά δινόταν έμφαση στην ποσότητα. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των ελληνικών σήριαλ. Το σεξ είναι τόσο κεντρικό θέμα, ακόμη και στην παιδική ζώνη, που μπουχτισμένο το κοινό προστρέχει στην τηλεθέαση τουρκικών σήριαλ. Από τον τηλεοπτικό Ξενόπουλο και Καραγάτση της δεκαετίας του 70 φτάσαμε στα σημερινά σήριαλ, όπου το σεξ εμφανίζεται να αποερωτικοποιείται και να εντάσσεται σε μία συνήθη συμπεριφορά του homo Consumens. (ανθρώπου-καταναλωτή).

Πέρα όμως από το ευρύτερο κοινωνικό πεδίο νοηματοδότησης της απιστίας, υπάρχει και είναι περισσότερο σημαντικό το πεδίο της σχέσης.

Βλέπουμε λοιπόν να εμφανίζεται συχνά η απιστία σε στιγμές μετάβασης της οικογένειας. Γεγονότα που σηματοδοτούν την αλλαγή της δυναμικής της με είσοδο ή έξοδο μελών (π.χ. μία γέννηση, ένας θάνατος, η φυγή των παιδιών από την οικογένεια όταν ενηλικιώνονται) διαταράζουν την υπάρχουσα ισορροπία. 

Επίσης, εμφανίζεται σε ζευγάρια που κάποιο ή και τα δύο μέλη δεν έχουν ουσιαστικά ενηλικιωθεί, δεν έχουν ακόμη ανακαλύψει τι πραγματικά θέλουν, ποιοι είναι. Τα μέλη της σχέσης είναι ανώριμα και δεν μπορούν να τα καταφέρουν με τις ευθύνες που έχει η οικογένεια που φτιάχνουν.

Η απιστία μπορεί να εμφανιστεί και ως διαβατήριο, πάλι από ανώριμα άτομα που δεν θέλουν να πάρουν την ευθύνη του χωρισμού και να ζήσουν το πένθος της απώλειας του άλλου.

Η σεξουαλική στέρηση-αποχή μέσα στο γάμο, είτε ως αποτέλεσμα ενός παιχνιδιού εξουσίας ανάμεσα στους συζύγους, είτε από πουριτανισμό ενός εκ των δύο μελών, είτε από οποιονδήποτε άλλο λόγο, οδηγεί πολύ συχνά τον άλλο σε ένα τρίτο πρόσωπο.

Η συνεχής ενασχόληση του ζευγαριού μόνο με τις υποχρεώσεις της οικογένειας και η απώλεια της χαράς και της απόλαυσης αφήνει επίσης χώρο για την είσοδο τρίτου στη σχέση.

Η έλλειψη της επιθυμίας. Αυτή όταν δεν σχετίζεται με κατάθλιψη, σημαίνει και το τέλος της σχέσης. Η εξωσυζυγική σχέση σε αυτή την περίπτωση εμφανίζεται ως διαβατήριο εξόδου.

Ο ξαφνικός πλουτισμός ή θέσεις εξουσίας που μπορεί να καταλάβει κάποιο από τα δύο μέλη της σχέσης μπορεί να επιφέρει νέες συμπεριφορές και μέσα σε αυτές και την απιστία. Το ίδιο και η ξαφνική πτώχευση. Τα σοβαρά οικονομικά γεγονότα επιδρούν επίσης και καθορίζουν τη δυναμική της οικογένειας ή του ζευγαριού.

Η αποδυνάμωση του ενός συντρόφου από τον άλλο ή ο ευνουχισμός. Όταν τα μηνύματα που διακινούνται μεταξύ τους είναι ότι δεν γίνεται απόλυτα αποδεκτή η προσωπικότητά του ενός ή η εμφάνισή του από τον άλλο.

Η παραμέληση του ενός από τον άλλο.

Η γεωγραφική απόσταση μεταξύ τους σε διάρκεια χρόνου.

Τέλος, έχουμε να κάνουμε με ατομικά ψυχικά χαρακτηριστικά που μπορούν να διευκολύνουν το πέρασμα προς την απιστία.

Η μη ανοχή στη ματαίωση (δυσκολία να αντιμετωπίσει κανείς μία δύσκολη περίοδο, μία ασθένεια, μία οικονομική καταστροφή).

Το παράδειγμα της οικογένειας από την οποία προέρχεται ο κάθε σύζυγος. Έτσι, αν ο πατέρας για παράδειγμα είχε συχνές εξωσυζυγικές σχέσεις και η γυναίκα του το ανεχόταν αλλά δυσφορούσε, τότε ο γιος τους θα επαναλάβει το ίδιο ενώ αν έχουν κόρη, αυτή μπορεί να ταυτιστεί περισσότερο με την ερωμένη και λιγότερο με τη μητέρα της. Αν η ανοχή της μητέρας δεν γίνεται αντιληπτή ως θυματοποίηση, τότε η κόρη θα ταυτιστεί με τη μητέρα και θα επαναλάβει μία παρόμοια σχέση με τον άντρα της.

Η δυσκολία για σύναψη στενών δυαδικών σχέσεων. Αυτή οδηγεί στην τριγωνοποίηση, όπου ο τρίτος άνθρωπος εμφανίζεται για να αυξήσει το αίσθημα ασφάλειας από τον φόβο της συγχώνευσης, που συνήθως αισθάνεται αυτός που δυσκολεύεται στη δυαδική σχέση.

Η απιστία μπορεί επίσης να εμφανιστεί και ως μία ένδειξη αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς, ενταγμένη σε μία ευρύτερη σφαίρα αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών. Σε αυτή την περίπτωση, κάποιο από τα δύο μέλη της σχέσης, περνώντας μία προσωπική κρίση (π.χ. κρίση που μπορεί να σχετίζεται με τον φόβο της φθοράς, του θανάτου) μπορεί να καταστρέψει μία καλή σχέση. Πολύ συχνά η σεξουαλική μανία εμφανίζεται ως αντίδοτο του φόβου του θανάτου, προσφέροντας τη λήθη, έστω και για μικρό διάστημα.

Αλλά ας δούμε κάποιες περιπτώσεις απιστίας, προσπαθώντας να κατανοήσουμε το νόημα της καθεμίας με βάση όλα τα παραπάνω:

1)      Η Α. παντρεύτηκε με τον Κ. από συνοικέσιο. Ο Κ. ήταν ερωτευμένος με μία άλλη γυναίκα που όμως η εύπορη οικογένειά του δεν την ήθελε και τον πάντρεψαν με την Α. Έκαναν τέσσερα παιδιά και είναι εύποροι. Ωστόσο ο Κ. πάντα απατούσε την Α. παλιότερα κρυφά και πλέον φανερά. Πολλοί καβγάδες μεταξύ τους εξαιτίας των εξωσυζυγικών σχέσεων και περιπετειών του Κ. Σήμερα, παρόλο που δεν έχουν χωρίσει επίσημα, η Α. ζει κοντά στις δύο κόρες της σε άλλη πόλη από τον άντρα της.

Εδώ διακρίνουμε την συμμόρφωση των δύο μελών στις επιταγές της οικογένειας (άρα μη ουσιαστική ενηλικίωση). Η απουσία της ερωτικής έλξης είναι πιθανή από την αρχή αυτής της σχέσης και επιτρέπει την είσοδο νέων ερωτικών συντρόφων. Κοινά συμφέροντα, οι παραδοσιακές αντιλήψεις τους, αλλά και η σχέση τους με τα παιδιά τους κρατούν ακόμη παντρεμένους, παρόλο που ουσιαστικά έχουν χωρίσει.

2

Ο Σ. και η Β. παντρεύτηκαν μετά από μεγάλη πολιορκία της Β. από τον Σ. Λίγο μετά τη γέννηση του γιου, ο Σ. αρχίζει να συνάπτει εξωσυζυγικές σχέσεις. Τον καταλαβαίνει η γυναίκα του και από τότε ζουν μαζί μεν, αλλά η εχθρότητα  και η ψυχρότητα χαρακτηρίζει τη σχέση τους, που συντηρείται όμως για χρόνια εξαιτίας κοινών συμφερόντων. 

Εδώ βλέπουμε την είσοδο του τρίτου προσώπου, όταν αλλάζει η δυναμική της οικογένειας με την είσοδο ενός παιδιού. Ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που το παιδί είναι αγόρι, αν ο σύζυγος είναι ανώριμος συναισθηματικά, αλλά κι αν η σύζυγος προσκολληθεί στο ρόλο της μητέρας ξεχνώντας κάθε άλλο ρόλο, η απιστία μπορεί να εμφανιστεί. Το παιδί σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να πάρει το ρόλο του συμβολικού φαλλού της μητέρας, να γίνει δηλαδή ένας μοχλός δύναμης και άσκησης εξουσίας προς τον σύζυγο. Ο πατέρας μπορεί να αισθανθεί παρείσακτος σε αυτή τη δυάδα μητέρας-παιδιού και παραμελημένος. Όσο πιο ανώριμος συναισθηματικά είναι τόσο μεγαλύτερη αντιζηλία θα αισθανθεί προς το αρσενικό, κυρίως, βρέφος, που απολαμβάνει τη φροντίδα της γυναίκας του. Συχνά το τρίτο πρόσωπο της σχέσης, παίρνει το ρόλο του «μωρού του συζύγου» κι έτσι ο κάθε σύζυγος έχει το δικό του μωρό.

3)      Η Κ. πολύ δυναμική και χαρούμενη συνήθως, μετά από ένα χρόνο που χάνει τη μητέρα της ανακαλύπτει ότι ο άντρας της την απατά. Δεν μπορεί να καταλάβει τι συμβαίνει γιατί όπως λέει είναι ένα ζευγάρι ερωτευμένο.

Η Κ. είχε διαλέξει έναν σύζυγο που ήταν αδύναμος. Όντας η ίδια δυνατή και στήριγμα στη σχέση, όταν αποδυναμώνεται εξαιτίας του πένθους, ο σύζυγος δεν μπορεί να την στηρίξει. Ωστόσο, η απιστία του συζύγου αφύπνισε την Κ. για να επεξεργαστεί και να λύσει το πένθος με τη μητέρα της. Το ζευγάρι συνέχισε να ζει μαζί χωρίς να ξαναεμφανιστεί εξωσυζυγική σχέση μετά.

4)      Η Ε. βρίσκει έναν εραστή από άλλη χώρα. Αφήνει τον άντρα της και τα 25 χρόνια γάμου και πάει να μείνει με τον φίλο της. Τα δυο αγόρια τους έχουν φύγει από το σπίτι. Ο ένας δουλεύει και ο άλλος είναι φοιτητής σε άλλη πόλη, στην οποία σκέφτεται να εγκατασταθεί και να μην επιστρέψει σπίτι. Ο άντρας της ο Κ. μεγαλοστέλεχος σε πολυεθνική εταιρεία είχε κατά καιρούς εξωσυζυγικές ιστορίες τις οποίες η Ε. τις είχε αντιληφθεί, αλλά καθόταν στο γάμο για τα παιδιά, όπως λέει.

Στην περίπτωση αυτή εμφανίζεται η απιστία της Ε. ως εκδίκηση (μία συμπεριφορά περισσότερο συχνή στις γυναίκες) για τις συνεχείς εξωσυζυγικές σχέσεις του άντρα της (καταναλωτική συμπεριφορά από μέρους του, υποβοηθούμενη και από τις αντιλήψεις του τόπου καταγωγής που νομιμοποιούσαν την αντρική απιστία). Ταυτόχρονα, πρόκειται για την απιστία-διαβατήριο εξόδου από το γάμο.

5)      Η Α. μένει έγκυος μετά από μεγάλες προσπάθειες. Όταν μαθαίνουν ότι περιμένουν αγόρι, ο άντρας της ο Β. είναι πολύ χαρούμενος. Ωστόσο, βρίσκει μία φιλενάδα και παρόλο που κρατά μυστική τη σχέση η οποία διαρκεί έως τη γέννηση του παιδιού, η Α. την είχε αντιληφθεί. Δεν είχε κάνει σκηνή αλλά ο Β. ήξερε ότι η Α. ήξερε… Ενάμιση χρόνο μετά τη γέννηση του παιδιού η Α. συνάπτει εξωσυζυγική σχέση με έναν παντρεμένο, το ανακοινώνει στον Β. και χωρίζουν.

Και εδώ η απιστία της Α. εμφανίζεται ως διαβατήριο εξόδου, παρόλο που είναι παντρεμένος ο εραστής της και δεν σκοπεύει να αφήσει τον γάμο του, αλλά και ως εκδίκηση προς τον άντρα της. Είναι πιθανή επίσης η περίπτωση να μπήκε στο γάμο μόνο και μόνο για να τεκνοποιήσει.

6)      Η Ν. γνώρισε τον άντρα της πριν από 45 χρόνια, όταν ήταν φοιτήτρια. Τους ένωσαν κοινοί πολιτικοί αγώνες και η αγάπη τους για την περιπέτεια. Ταξίδευαν πολύ ακόμη κι όταν γέννησαν τα δυο παιδιά τους και ομολογούν ότι είχαν μία ζωή απολαυστική μαζί και γεμάτη αγάπη. Όταν οι δυο γιοι αποφασίζουν να ζήσουν σε μία νησιωτική άλλη χώρα, αισθάνονται και οι δυο ότι αδειάζει το σπίτι. Ο Ρ. βρίσκει εκείνη την εποχή μία φιλενάδα η οποία την πρώτη βδομάδα σχέσης τους παρουσιάζεται στη Ν. και της το λέει. Η Ν. πέφτει από τα σύννεφα. Μπαίνει σε κατάθλιψη. Ο Ρ. φεύγει με την ερωμένη του για ένα χρόνο, χωρίς να αφήσει το σπίτι του. Η Ν. τον περιμένει. Μετά από δύο χρόνια στην απελπισία συνάπτει εξωσυζυγική σχέση και η ίδια με τον Μ. που επίσης είναι παντρεμένος. Ο Ρ. κλονίζεται που η γυναίκα του έχει κι αυτή εραστή, ο οποίος έχει επιστρέψει στο σπίτι αλλά η ερωμένη συνεχίζει να υπάρχει στη ζωή του, προσπαθεί να την μεταπείσει να αφήσουν και οι δύο τους εραστές τους και να ξαναείναι οι δυο τους, αλλά τώρα η Ν. δεν θέλει. Ζουν ακόμη μαζί, δεν έχουν ερωτικές σχέσεις μεταξύ τους, διατηρούν τους εραστές τους με τους οποίους ζουν σεξουαλικά. Δεν έχουν πρόθεση να χωρίσουν.

Εδώ έχουμε και πάλι την αλλαγή δυναμικής της σχέσης μέσα από τη φυγή των παιδιών κατά την ενηλικίωσή τους. Το ζευγάρι, μην μπορώντας να αναπληρώσει την άδεια φωλιά και να ξαναβρεί την ισορροπία του γρήγορα, εμφανίζεται η απιστία του συζύγου. Η Ν. κάθεται και τον περιμένει, καθώς πιστεύει ότι μπορεί να κρατηθεί ο γάμος τους. Ωστόσο, η μεγάλη διάρκεια της σχέσης του συζύγου και η κατάθλιψή της ανοίγουν τον δρόμο για την είσοδο και τέταρτου προσώπου. Οι αντιλήψεις τους, για τη σεξουαλική απελευθέρωση κατά τα τέλη της δεκαετίας του 60 τους κάνουν περισσότερο ανεκτικούς στο να διατηρήσουν το γάμο τους. Όμως, η γνώση ότι και οι δύο έχουν εραστές παρόλο που τους κρατά μαζί αγαπημένους και ενωμένους, όπως πάντα, τους μετατρέπει σε συγκάτοικους, τους αδελφοποιεί στερώντας τους τη μεταξύ τους σεξουαλικότητα.

7)      Η Λ. είναι με τον άντρα της Κ. από είκοσι χρονών. Πάντα στηριζόταν επάνω του. Όταν εκείνος παθαίνει καρκίνο και κινδυνεύει να πεθάνει, η Λ. αισθάνεται ότι χάνει τη γη κάτω από τα πόδια της. Τότε βρίσκει εραστή.

Εδώ η απιστία εμφανίζεται ως αντίδοτο του φόβου του θανάτου αλλά και της κατάθλιψης. Όπως σε προηγούμενη περίπτωση, η Λ. είναι αδύναμη και δεν έχει μάθει να αντιμετωπίζει δύσκολες καταστάσεις. Αυτό άρεσε στον Κ. που ένοιωθε δυνατός όσο ήταν υγιής, αλλά τον έριξε σε μεγάλη απογοήτευση και απελπισία όταν αναγκαστικά έπρεπε να αλλάξουν για λίγο τους ρόλους.

8)      Ο Α. και η Δ. είναι 28 χρονών. Αγαπιούνται περνάνε καλά μαζί, λένε ότι ταιριάζουν. Ωστόσο η Δ. όταν ο Α. είναι μακριά λόγω σπουδών συνάπτει μία σχέση εκτός που την κρατά μυστική. Μπαίνει σε δίλημμα με ποιον από τους δυο να μείνει. Τελικά αποφασίζει να μείνει με τον Α. και κόβει κάθε επαφή με τον άλλο. Παντρεύονται και ζουν ακόμη μαζί χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα.

Στην περίπτωση αυτή, η γεωγραφική απόσταση και η σεξουαλική αποχή που επιφέρει, ανοίγει τον δρόμο για την είσοδο του εραστή. Όσο μικρότερη είναι η ηλικία των μελών του ζεύγους, τόσο πιο επιρρεπείς γίνονται στην απιστία, καθώς περισσότεροι διαθέσιμοι τρίτοι υπάρχουν που ψάχνουν για ερωτικούς συντρόφους. Επίσης,  η νεαρή ηλικία δεν φέρει συνήθως μεγάλες υποχρεώσεις και το ενδιαφέρον κινείται περισσότερο προς τον ερωτισμό.

9)      Η Β. είναι τέσσερα χρόνια με τον Κ. Τον αγαπάει αλλά βλέπει ότι δεν ταιριάζουν. Δεν έχει το θάρρος να του πει να χωρίσουν. Συνάπτει σχέσεις με άλλους άντρες, στην αρχή με ενοχή και κρυφά και στη συνέχεια πήγαιναν σε όλο και πιο πολυσύχναστα μέρη. Τελικά ο Κ. μαθαίνει από άλλους ότι η Β. τον απατά και χωρίζουν.

Και εδώ έχουμε την έλλειψη ωρίμανσης της Β. που δεν θέλει να πάρει την ευθύνη του χωρισμού. Με τη σύναψη νέων σχέσεων αποφεύγει το πένθος της απώλειας του άλλου.

10)   Ο Χ. και η οικογένειά του έχουν έρθει από άλλη χώρα ως οικονομικοί μετανάστες. Δουλεύει σκληρά τόσο ο ίδιος όσο και η γυναίκα του η Ν. με την οποία είναι μαζί από το σχολείο. Κάποια στιγμή μαζί με κάποιο συνέταιρο φτιάχνει μία επιχείρηση στον τόπο καταγωγής που πάει πολύ καλά και ξαφνικά γίνεται πλούσιος. Αγοράζει μεγάλο αυτοκίνητο, αλλάζει ντύσιμο, αρχίζει και χτυπά τη γυναίκα του και βρίσκει ερωμένη. Όταν η Ν. του λέει να χωρίσουν διαφωνεί. Η επιχείρηση πέφτει πολύ γρήγορα έξω, χάνει όλα τα χρήματα και επιστρέφει στην παλαιότερη κατάστασή του.

Εδώ βλέπουμε τον γρήγορο πλουτισμό να παίρνει τα μυαλά του συζύγου. Όντας για πολλά χρόνια σε μειονεκτική κοινωνική θέση, αισθάνεται παντοδύναμος με τα χρήματα που κερδίζει. Μέσα στη μέθη αυτή λειτουργεί καταστροφικά προς τη σχέση του. Όταν η σύζυγος είναι έτοιμη να τον αφήσει, πιθανόν ασυνείδητα, χάνει τα χρήματά του και επιστρέφει στην προηγούμενη κατάσταση.

11)   Η Κ. έχει μεγαλώσει σε αυστηρό και πουριτανικό περιβάλλον. Η σεξουαλικότητα ήταν ένοχη από την οικογένεια και θεωρεί ότι οι γονείς της είχαν σεξουαλική επαφή μόνο όταν γεννήθηκε η ίδια και τα αδέρφια της. Παντρεύτηκε τον Τ. στα 22 της, ένα εργατικό, κοινωνικό και πρόσχαρο παιδί που την αγάπησε πολύ και την έκλεψε από το σπίτι για να την παντρευτεί, καθώς οι γονείς της, ιδιαίτερα ο πατέρας της δεν συμφωνούσε. Έκαναν δύο παιδιά. Μετά από μερικά χρόνια ο Τ. άρχισε να πίνει και να πηγαίνει σε οίκους ανοχής συστηματικά. Η Κ. για να τον συνετίσει, έστελνε τον μεγαλύτερο γιο της (14 ετών) να βρει τον πατέρα από τους οίκους ανοχής και να τον φέρει σπίτι. Δεν χώρισαν ποτέ, η ζωή αυτή συνεχίστηκε έως που ο Τ. πέθανε.

Εδώ ο πουριτανισμός της Κ. οδηγεί τον σύζυγο στην αναζήτηση του πληρωμένου έρωτα. Όντας ένοχο το σεξ για την Κ. δημιουργεί ένα ασύδοτο σύζυγο. Έτσι κατασκευάζονται δύο ρόλοι-πόλοι, καταστροφικοί για τα παιδιά που μεγαλώνουν. Η εμπλοκή των παιδιών, εμφανίζεται ως ασπίδα για την Κ. που αν και καλή χριστιανή, όπως θεωρεί ότι είναι, τα καταστρέφει και τα σημαδεύει ανεξίτηλα για όλη τους τη ζωή, χρησιμοποιώντας τα εγωιστικά.

12)   Οι Κ. και Ε. είναι μαζί 15 χρόνια. Ερωτεύτηκαν και παντρεύτηκαν. Ταξίδευαν, αγαπούσαν τα ίδια πράγματα. Μετά ήρθαν τα παιδιά και κλείστηκαν για κάποια χρόνια. Σταμάτησαν να βγαίνουν, να βλέπουν φίλους, να ταξιδεύουν (τα χρήματα ήταν λίγα και οι υποχρεώσεις πολλές). Ο Κ. βρήκε μία παλιά του συμμαθήτρια από το facebook με την οποία είχαν σχέση όταν ήταν ακόμη στο λύκειο. Σταδιακά αναπτύχθηκε εκ νέου σχέση μεταξύ τους η οποία έγινε και ερωτική. Όταν ήρθαν στο γραφείο, λίγο πριν χωρίσουν, μου είπε ότι είχαν αναλωθεί με την Ε. μόνο στο να πληρώνουν λογαριασμούς και να κάνουν δουλειές. Είχαν χάσει κάθε χαρά.

Αυτή είναι μία πολύ συχνή περίπτωση απιστίας, όπου το ζευγάρι έχει χάσει την απόλαυση και τη χαρά της ζωής. Πιθανόν η ανατροφή που έλαβαν να τους μετέτρεψε σε εργαλεία της καθημερινότητας, μιας καθημερινότητας που χαρακτηριζόταν από μιζέρια. Η απιστία και ο χωρισμός τους, μέσα από τη θεραπεία, τους δίδαξε να διαφυλάσσουν την απόλαυση στις μελλοντικές τους σχέσεις. Άλλωστε, η απόλαυση ανήκει στις θεμελιώδεις λίθους της κάθε ευτυχισμένης σχέσης.

13)   Ο Κ. και η Α. είναι ένα συνομήλικο ζευγάρι που πολλοί θα ζήλευαν. Είναι πολύ όμορφοι και οι δύο, πετυχημένοι επιστήμονες, εύποροι και έχουν δύο πανέμορφα παιδιά. Μετά από 12 χρόνια ευτυχισμένου γάμου ο Κ. συνάπτει ερωτική σχέση με τη γραμματέα του, μία κοπέλα αρκετά χρόνια νεότερή του, που όμως οι άλλοι θεωρούν πολύ λιγότερο ενδιαφέρουσα και ελκυστική από την Α. Η Α. όταν το μαθαίνει πέφτει από τα σύννεφα και ζητά διαζύγιο.

Δουλεύοντας με το ζευγάρι αυτό, ανακαλύπτουμε τον ανταγωνισμό που αισθάνονταν μεταξύ τους, ιδιαίτερα ο Κ. προς την Α. Η δική του μητέρα δεν εργαζόταν και ήταν παραδοσιακή νοικοκυρά. Αν και εκτιμούσε, θαύμαζε και επιθυμούσε τη γυναίκα του, μετά από μία μεγάλη επιτυχία δική της, αισθάνεται αποδυναμωμένος και τα φτιάχνει με τη γραμματέα του. Μαζί της αισθάνεται πολύ σημαντικός και σπουδαίος, αν και ομολογεί ότι την βαριέται όταν περνούν πολύ χρόνο μαζί. Τελικά το ζευγάρι δεν χωρίζει καθώς αντιλαμβάνονται τις αιτίες της απιστίας και δουλεύουμε τις ανασφάλειες του συζύγου και αντιλαμβάνεται κι ο ίδιος πόσο σημαντικός είναι για τη γυναίκα του. Αυτή η περίπτωση είναι επίσης συνηθισμένη, καθώς οι δύο τελευταίες γενιές ανατρέπουν το παραδοσιακό μοντέλο ρόλων όπου ο άντρας εργαζόταν εκτός σπιτιού και η γυναίκα ήταν νοικοκυρά. Οι άνθρωποι σήμερα είναι πελαγωμένοι καθώς πρέπει οι ίδιοι να δημιουργήσουν ένα νέο μοντέλο σχέσης και να ορίσουν τους ρόλους τους. Η επιδημία των σχέσεων με αλλοδαπές κυρίως γυναίκες κατά την προηγούμενη δεκαετία θα μπορούσε να κατανοηθεί και μέσα από αυτή τη διάσταση και επιθυμία του άντρα να ξανααισθανθεί δυνατός, ιδιαίτερα αν η σύζυγος τον έχει αποδυναμώσει-ευνουχίσει.

Αναφέρονται μόνο κάποιες ιστορίες απιστίας για να μπορέσουμε να δούμε την ποικιλία  καταστάσεων μέσα στις οποίες εμφανίζεται χώρος για ένα τρίτο πρόσωπο ή και τέταρτο.

Η απιστία έχει διαφορετικό νόημα σε κάθε περίπτωση και οι περιπτώσεις σίγουρα δεν τελειώνουν εδώ.

Η απιστία βιώνεται ως τραυματικό γεγονός συνήθως και από τους δύο. Και όπως σε κάθε τραύμα, έτσι κι εδώ χρειάζεται να γίνει επεξεργασία και να μπορέσει να αναδυθεί το νόημα, που θα κάνει τα μέλη της σχέσης ωριμότερα και θα αποτελέσει ασπίδα προστασίας για το μέλλον.

Πολλοί ρωτούν αν πρέπει να εξομολογείται στον σύντροφο μία απιστία.  Αυτοί που το κάνουν όμως, κι εφόσον δεν θέλουν χωρίσουν, το κάνουν γιατί δεν αντέχουν το βάρος της ενοχής τους. Έτσι, παρόλο που λένε ότι θέλουν να είναι ειλικρινείς, άρα συνεπείς προς τη σχέση τους και τον σύντροφο, στην πράξη το κάνουν για τον εαυτό τους. Για να ξεφορτώσουν την ενοχή τους και να ξαλαφρώσουν. Σαν μία πράξη αφόδευσης, μοιάζει αυτή η αποκάλυψη αυτού του μυστικού που παρακρατούταν και έκανε τον μοιχό ή τη μοιχαλίδα να  δυσφορεί. Μια τέτοια συμπεριφορά κι εφόσον το κίνητρο είναι αυτό, κι εφόσον η σχέση παραμείνει και ο άλλος δεν τον εγκαταλείψει, οδηγεί σε συμπεριφορές τιμωρίας-εξιλέωσης ανάμεσα στους δύο συντρόφους. Ο ίδιος που το ομολογεί ένοχα, επιθυμεί, είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα, την εξιλέωσή του μέσω της τιμωρίας. Η τιμωρία μπορεί να είναι η συνεχής ψυχρότητα ή εχθρότητα, ή η πλήρης αποδυνάμωση και εξευτελισμός του από τον οργισμένο και απατημένο σύντροφο.

Η απιστία όταν ομολογείται φέρει πάντα μία μεγάλη αναταραχή. Μερικές φορές αυτό είναι και το κίνητρο της εξομολόγησης (αν δεν είναι από ενοχή δυσβάσταχτη). Αυτή η αναταραχή ή θα διαλύσει τη σχέση ή θα την αναδομήσει σε νέες βάσεις.

Η απιστία όμως μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία ενός νέου έρωτα και ο μοιχός ή η μοιχαλίδα επιθυμούν να φύγουν από την προηγούμενη σχέση. Και αυτή είναι σίγουρα μία εξέλιξη που σημαίνει και το τέλος του γάμου, μία εξέλιξη στην οποία δεν χωρούν προσπάθειες.

Η ερωτική ζήλεια σχετίζεται με τον φόβο της απιστίας. Είναι απολύτως νομιμοποιημένη όταν ο/η σύντροφος την προκαλεί με την συμπεριφορά του. Όταν για παράδειγμα φλερτάρει μπροστά στον άλλο. Ή όταν δέχεται μηνύματα στο κινητό μέσα στη νύχτα, ή όταν γυρίζει το κεφάλι αδιαφορώντας για τον άλλο μπροστά στη θέα ενός ωραίου άντρα ή μίας ωραίας γυναίκας.

Στις παραπάνω περιπτώσεις, δεν υπάρχει σεβασμός. Πρόκειται για προκλητικές συμπεριφορές που προσβάλουν τον σύντροφο. Το ίδιο γίνεται όταν η απιστία γίνεται αντικείμενο κοινωνικού κουτσομπολιού. Η απουσία του σεβασμού είναι ίσως σοβαρότερη ως αιτία διαζυγίου από την απιστία αυτή καθαυτή.

Εντούτοις, αυτός που δεν λαμβάνει τον σεβασμό του άλλου, συνήθως ο ίδιος δεν σέβεται τον εαυτό του. Η παραμέλησή της εξωτερικής εμφάνισης, και όχι μόνο, δηλώνουν αυτή την απουσία αυτοσεβασμού. Και αν ο ίδιος ο άνθρωπος δεν έχει αυτοσεβασμό, τότε κανένας άλλος δεν πρόκειται να τον σεβαστεί.

Ο καθένας φλερτάρει, ο καθένας κολακεύεται από το ερωτικό ενδιαφέρον κάποιου ξένου. Ο καθένας φαντασιώνει. «Ο αναμάρτητος, πρώτος τω λίθο βαλέτω»… Αλλά όταν βάζει τον σύντροφό του κοινωνό σε αυτό, τότε ή δεν τον σέβεται, ή επιθυμεί την αδελφοποίηση και αποσεξουαλικοποίηση της σχέσης του. Από το φλερτ ως την σύναψη σεξουαλικής σχέσης υπάρχει μεγάλη απόσταση.

Η συμπεριφορά ντεντέκτιβ για τον φόβο απιστίας του συντρόφου είναι δυστυχώς πολύ συχνή στα ζευγάρια. Το κακό είναι ότι όσο κάποιος ψάχνει όλο και κάτι βρίσκει. Μόνο που συνήθως τα ευρήματα αυτά οδηγούν σε παρανοήσεις. Ένα γυναικείο όνομα και τηλέφωνο ή αντίστοιχα αντρικό, στο πορτοφόλι του/της συντρόφου, μπορεί να γίνει εφαλτήριο για φανταστικά σενάρια απιστίας.

Το πρόβλημα με τα ευρήματα αυτά είναι ότι συνήθως αυτός που τα ανακαλύπτει δεν ξέρει τι να τα κάνει. Τα κρατά κρυφά και περιμένει να βεβαιωθεί. Μία υπόγεια εχθρότητα εμφανίζεται στη συμπεριφορά του απέναντί στον σύντροφό του. Η καχυποψία δεν τον αφήνει να είναι χαλαρός και να χαρεί με τον άλλο. Ταυτόχρονα μειώνει την αυτοεκτίμησή του και αποδυναμώνεται, καθώς ντρέπεται για τη συμπεριφορά του.  Έτσι, χωρίς να είναι αυτή η πρόθεσή του καταστρέφει τη σχέση.

Από την άλλη, όταν ο σύντροφος δεν αισθάνεται ελεύθερος μέσα στη σχέση είτε ευνουχίζεται συμμορφούμενος, με συνέπεια την καταστροφή της σεξουαλικότητας του ζευγαριού, είτε φεύγει εκπληρώνοντας ή όχι τον φόβο του συντρόφου.

Η ανάγκη για έλεγχο που υποκρύπτουν οι συμπεριφορές ντεντέκτιβ σχετίζονται με τον φόβο της απιστίας αλλά προέρχεται κυρίως από κακές σχέσεις με την πατρική οικογένεια, με παλαιότερα τραύματα όπου το υποκείμενο είχε προδοθεί, ιδιαίτερα από τη μητέρα, και έχει πληγεί η εμπιστοσύνη του. Πρόκειται για ανασφαλή συμπεριφορά που ενώ επιθυμεί διακαώς την ασφάλεια, την καταστρέφει.

Όταν η απιστία υπάρχει και αποτελεί πράγματι απειλή για τη σχέση, όταν υπάρχει πράγματι ένας νέος έρωτας, τότε αυτός που απατά φροντίζει να κάνει εμφανή τα σημάδια της απιστίας του στον άλλο. Σημάδια που δεν χρειάζεται να είναι κανείς ντέντεκτιβ για να τα καταλάβει.

Η απιστία όταν υπάρχει συνήθως μειώνει την σεξουαλικότητα του ζευγαριού. Μπορεί όμως να λειτουργήσει και διεγερτικά και να αφυπνίσει μία άτονη σεξουαλικότητα ζεύγους.

Απιστία από απιστία διαφέρει και περισσότερο απειλητική για την υπάρχουσα σχέση γίνεται η απιστία που διαρκεί περισσότερο και στην οποία αναπτύσσεται μεγαλύτερο ψυχικό δέσιμο, βαθμός οικιότητας και δημιουργία ιστορίας στα δύο πρόσωπα.

Όταν γίνεται αντιληπτή η απιστία οι αντιδράσεις ποικίλλουν από την πλήρη ανοχή ως το διαζύγιο ή και το έγκλημα.

Πλήρη ανοχή μπορεί να υπάρχει λόγω αντιλήψεων, από την πίστη ότι θα επανέλθουν τα πράγματα όπως ήταν, ή από οικονομικά και άλλα συμφέροντα. Δεν είναι εύκολη η απόφαση ενός διαζυγίου, ιδιαίτερα όταν το ζευγάρι έχει μία κοινή ζωή χρόνια.

Συνήθως όμως εκφράζονται συναισθήματα οργής και ενοχής από τους δύο συντρόφους. Οι συγκρούσεις οι αρχικές θα υποχωρήσουν στην πορεία είτε γιατί αποφάσισαν να χωρίσουν, είτε γιατί αποφάσισαν να μείνουν μαζί.

Το έγκλημα μπορεί να εμφανιστεί όταν η σχέση είναι συμβιωτική και αισθάνεται πλήρως εξαρτημένη την ύπαρξή του από τον άλλο.

Το σίγουρο είναι ότι ο απατημένος δεν ωφελείται από το να συγκρίνεται με τον αντίζηλο. Ούτε η εξονυχιστική περιγραφή των ιδιωτικών στιγμών βοηθούν ούτε τον ίδιο ούτε τη σχέση με τον σύντροφο. Το πιο δύσκολο ίσως από όλα, είναι να σταματήσει ο ένας να ρίχνει το φταίξιμο στον άλλο και η αρχική απογοήτευση ή οργή να δώσει τη θέση της στην προσπάθεια κατανόηση του νοήματος της απιστίας. Να καταφέρει δηλαδή το ζευγάρι να δει την απιστία ως σύμπτωμα.

Τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας

Ιδιαίτερα τα παιδιά πρέπει να φυλάσσονται μακριά από τέτοιες ιστορίες. Συνήθως όμως δυστυχώς, τα παιδιά γνωρίζουν τα πάντα από τον/την απατημένο/η σύζυγο που ψάχνοντας ο ίδιος για στήριξη, συμμαχία και εκδίκηση,  λέει με λεπτομέρειες τα πάντα στο παιδί. Θέλοντας συχνά εκδίκηση, ο απατημένος χρησιμοποιεί τα παιδιά ως ασπίδα αλλά και ως όπλο απέναντι στον άλλο. Οι απατημένοι, αλλά ιδιαίτερα οι απατημένες λειτουργούν ως σύγχρονες Μήδειες, που μπροστά στο καταστροφικό μένος τους απέναντι στον σύντροφο, θυσιάζουν τον ψυχισμό των παιδιών τους. Οι συμπεριφορές αυτές μπερδεύουν τα παιδιά, τα εγκλωβίζουν και τους δημιουργούν συναισθήματα ενοχής (καθώς συνήθως στρέφονται απέναντι στον ένα γονιό τους). Αργότερα όμως, ο θυμός τους θα στραφεί προς τον γονιό που δεν τα έχει σεβαστεί και τα έχει εμπλέξει.  

Οι υπόλοιποι κοντινοί συγγενείς, αν το ζευγάρι έχει αποφασίσει να μείνει μαζί συνήθως δεν γνωρίζουν τίποτα. Γνωρίζουν συνήθως μόνο αν το ζευγάρι αποφασίσει να χωρίσει.

Υπάρχει πρόληψη της απιστίας;

Μπορούμε να πούμε ότι οι πιθανότητες να εμφανιστεί η απιστία μειώνονται όταν:

-τα μέλη της σχέσης είναι ώριμα  

-έχουν καλή επικοινωνία

-δεν παρεμποδίζεται η σεξουαλικότητά τους

-υπάρχει απόλαυση στο ζευγάρι

-αισθάνονται ελεύθεροι και δεν καταπιέζονται στη σχέση

Η αναζήτηση του νοήματος της απιστίας, όταν εμφανίζεται μπορεί να μετατρέψει την κρίση από κίνδυνο σε ευκαιρία, τόσο για την σχέση την ίδια, όσο και για τα μέλη της ξεχωριστά και γι αυτό είναι απαραίτητη. Αν δεν μπορούν τα μέλη να κάνουν αυτή την επεξεργασία μόνοι τους, η επαγγελματική βοήθεια είναι πολύτιμη.  

.