Πού χωράει ο άλλος στη ρήση: "Γνώθι σαυτόν";

Pablo Picasso "Girl before a mirror" (επιλογή της εικόνας από τη Φαίδρα Σίμιτσεκ).

(Άρθρο μου που δημοσιεύτηκε  στο People and Ideas, 12 Δεκεμβρίου 2011)

«Εγώ είναι ο Άλλος»

Αρθούρος Ρεμπώ

Οι καθρέφτες ανακαλύφθηκαν τον 13ο αιώνα σε μικρό μέγεθος και πήραν τη μορφή που έχουν σήμερα κατά τον 17ο αι. Η ρήση του Σωκράτη προηγείται πολλούς αιώνες από αυτή την εφεύρεση και η ψυχανάλυση δεν είχε ακόμη ανακαλυφθεί. Αλλά και σήμερα, όταν κοιταζόμαστε στον καθρέφτη, τι είναι αυτό που βλέπουμε; Είναι η αντανάκλαση της πραγματικότητας; Κι αν ναι, ποιας πραγματικότητας;

Στην πραγματικότητα αυτό που βλέπουμε είναι μία παραμορφωτική α-λήθεια (=αυτό που δεν έχει υποπέσει στη λήθη) μας. Το είδωλο στον καθρέφτη-που σας καλώ να το δούμε όχι μόνο σε σχέση με την επιφανειακή εικόνα, αλλά και την αναγνώριση του εαυτού ως ολότητα- δεν μπορεί παρά να διαμεσολαβείται από την εμπειρία με τους άλλους.

Ας φανταστούμε λοιπόν το παράδειγμα του υποκειμένου που μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον, το οποίο του ασκεί συνεχή κριτική. Την ώρα που ο άνθρωπος αυτός βρίσκεται μπροστά σε έναν καθρέφτη, θα εστιαστεί σε όλα τα ελαττώματα (περισσότερο ή λιγότερο φανταστικά) της εικόνας που αντανακλάται…συνέχεια